Bronstijd in West-Europa
De bronstijd was een sleutelperiode in de geschiedenis van West-Europa. De introductie van het nieuwe metaal brons (een combinatie van koper en tin) leidde tot ingrijpende maatschappelijke, economische en religieuze vernieuwingen. Handel, migratie en intensieve netwerken legden een belangrijk fundament voor het huidige Europa. Het was een tijd van grote veranderingen en veel onrust. Tegelijk zie je ook handelsnetwerken opkomen met primitief geld. En er zijn duidelijke bewijzen van kennis van de astronomie.
Belangrijk was de technologische innovatie die door het brons in gang werd gezet, evenals een ongekend grootschalige inrichting van het land. Een herkenbare wereld, maar ook vervreemdend: kostbare wapens, werktuigen en sieraden eindigden als offer in het water, mysterieuze grafheuvels vormden een laatste rustplaats en in voormalige moerassen ontdekten archeologen tempels en menselijke resten uit de bronstijd. Over het hoe en waarom van dit alles bestaan nog altijd vele vraagtekens. In deze serie colleges krijgt u een goed beeld van het huidige onderzoek van de bronstijd door archeologen en natuurlijk gaat u de expositie bekijken met het gigantische zwaard uit Ommerschans en de gouden hoed van Speyer.
College 1. 4 november
Vroege bronstijd, vanuit late steentijd, migratie en wat deze mensen meenemen uit Midden Europa
De bronstijd start als een periode met veel migratie vanuit Midden Europa, waarbij er veel voorwerpen en kennis vanuit Midden Europa in het Westen binnenkwam. Wentink bespreekt in het bijzonder de grafgiften die men uit die tijd heeft gevonden, waaronder de Nebra-schijf en de manier waarop deze de maan- en zonkalender samenbrengt.
dr. Karsten Wentink
College 2. 11 november
Vuur van Verandering. Bronstijd in Europese context
Reflectie op de onderwerpen ook in het licht van de tentoonstelling met speciale aandacht voor enkele topstukken waaronder het zwaard van Ommerschans.
prof dr. Luc Amkreutz
College 3. 18 november
Huizen, boerenbedrijven
Hoe zagen de nederzettingen en huizen er in de bronstijd uit? In West Friesland zijn meer sporen bewaard dan op de zandgronden in Brabant. En later in de bronstijd vanaf 1600 vC vinden we meer dan in de vroege tijd.
vanaf 1600 vC meer vondsten.
dr. Wouter Roessingh
College 4. 25 november
Nederlands Stonehenge
Over het heiligdom van Tiel, en het belang van tijdsaanduiding. Het heiligdom van Tiel wordt wel het Nederlandse Stonehenge genoemd, maar dan moeten we ons wel realiseren dat het Nederlandse heiligdom uit de bronstijd is, terwijl het Engelse in de steentijd ontstond.
drs. Cristian van der Linde
college 5. 2 december
Grafrituelen
dr. Quinten Bourgeois
college 6. 9 december
Deposities (offers?) in het landschap
Voorwerpen van kostbaar brons worden regelmatig gevonden in rivieren en moerassen. Op plaatsen waar ze eigenlijk geen dienst konden doen. Zulke vondsten worden deposities genoemd. Zijn het offers? Of hoe zijn ze anders daar terecht gekomen?
dr. Liesbeth Theunissen
Elitegraven aan het eind van de bronstijd
dr. Sasja van der Vaart Verschoof
16 december
bezoek aan expositie
inleiding op de expo door Luc Amkreutz
Daarna bezoek expo individueel adhv vragen thema
Vervolgens afsluiting vragen en discussie weer bij elkaar olv Luc Amkreutz
Deze collegereeks is georganiseerd naar aanleiding van de eerste overzichtstentoonstelling in Nederland over de bronstijd: Bronstijd - vuur van verandering. Deze vindt plaats in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, 18 oktober 2024 t/m 16 maart 2025.
Docenten
Prof. dr. Luc Amkreutz, conservator Prehistorie RMO. Hij is de samensteller van de expositie en heeft belangrijke adviezen gegeven voor de opzet van deze collegereeks.
Dr. Karsten Wentink MA, MPhil, postdoc, Faculteit Archeologie, Universiteit Leiden. Oprichter en maker van Sidestone Press Academic publishing.
Dr. Wouter Roessingh, Archeologisch Diensten Centrum Amersfoort.
Drs. Cristian van der Linde, Teamleider Prehistorie bij onderzoeksbureau BAAC Den Bosch.
Dr. Quentin Bourgeois, universitair hoofddocent, faculteit Archeologie, Universiteit Leiden.
Dr. Liesbeth Theunissen, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Dr. Sasja van der Vaart Verschoof, Rijksmuseum van Oudheden Leiden, gast-onderzoeker Vrije Universiteit Amsterdam.
Praktische informatie
7 maandagen
4, 11, 18, 25 november
2, 9 december
11.15-13.00 uur
Leiden, in een collegezaal
16 december
11.00-12.45/13.00 uur
Leiden, in het Rijksmuseum van Oudheden
Hoorcolleges met gelegenheid tot het stellen van vragen.
Bezoek aan de tentoonstelling: vooraf krijgt u een inleiding op de expo door conservator Luc Amkreutz. Daarna bezoekt u de tentoonstelling aan de hand van een thema dat Amkreutz u meegeeft. Vervolgens is er een afsluiting waarbij u in de gelegenheid bent vragen te stellen over wat u zojuist heeft gezien en u met de conservator verder kunt praten over het gegeven thema.
Thuis studeren is niet noodzakelijk, maar maakt het volgen van de colleges wel veel interessanter.
atalogus bij de tentoonstelling.
PDF’s van de Powerpoints voor zover copyrights dit toelaten.
Colleges en museumbezoek € 289,- (incl. koffie/thee)
Wanneer u de tentoonstellingscatalogus wilt aanschaffen dient u deze zelf in het museum aan te schaffen.
Via digitaal formulier
U krijgt de mogelijkheid te betalen via Ideal, credit card of door middel van een factuur.
U ontvangt na verzending van een ingevuld formulier een bevestiging, zodat u kunt controleren of de aanmelding is verwerkt.
De mogelijkheden om aan te melden met korting of met een fanpas voor grootverbruikers/veelplegers vindt u op de pagina Aanmelden.