Zwarte gaten
Zwarte gaten waren ooit een exotische voorspelling van Einstein’s theorie van de zwaartekracht, de Algemene Relativiteitstheorie. Nu worden ze met grote regelmaat in het heelal gevonden en onderzocht. In dit college bespreken we de natuurkunde en sterrenkunde van deze mysterieuze objecten: hoe weten we dat ze bestaan en waar ze in het heelal voorkomen? Hoe ontstaan ze, wat zijn hun eigenschappen? In een vijftal colleges door verschillende docenten zal op deze onderwerpen worden ingegaan; maar ook open vragen waarop het antwoord niet bekend is, zoals hun relatie tot de quantumtheorie, zullen aan de orde komen.
- de structuur en evolutie van het heelal
- eigenschappen en voortplanting van het licht
- de evolutie van sterren en hoe ze eindigen
- zwarte gaten: horizon en singulariteit
- supermassieve zwarte gaten
- gravitatiegolven
- de Event Horizon Telescoop
- quantumtheorie en zwarte gaten
College 1
over de zwaartekracht, de theorieën van Newton en Einstein (de Algemene Relativiteitstheorie) (Jan-Willem van Holten)
College 2
over de structuur van het heelal en over sterren en sterevolutie (Jan-Willem van Holten)
College 3
over wat Einstein's theorie ons leert over zwarte gaten (Jan-Willem van Holten)
College 4
over de sterrenkundige invalshoek op zwarte gaten: hoe ze te ontdekken en hun eigenschappen te onderzoeken (Sjoert van Velzen)
College 5
over de open vragen die natuurkundigen hebben, met name wat er te zeggen valt over het toepassen van quantumtheorie op zwarte gaten. (Koenraad Schalm)
Docenten
Prof. dr. Jan-Willem van Holten, Emeritus bijzonder hoogleraar Theorie van superzwaartekracht en kosmologie, Universiteit Leiden. Hij is verbonden aan het Nikhef, de groep Theoretische natuurkunde.
Jan Willem van Holten heeft deze collegereeks inhoudelijk samengesteld.
Dr. Sjoert van Velzen is universitair docent, Sterrewacht, Universiteit Leiden.
Prof. dr. Koenraad Schalm is hoogleraar Theoretische natuurkunde, Universiteit Leiden.
Praktische informatie
5 donderdagen
7, 14, 21, 28 mrt
4 apr 2024
15.15-17.00 uur
Leiden
De opnames kunnen deelnemers op eigen gelegenheid bekijken.
Hoorcolleges, met gelegenheid tot vragen stellen.
Thuis 2 tot 4 uur lezen per bijeenkomst.
De docenten gaan uit van voorkennis: Wis- en natuurkunde op niveau VWO-B (NT)
Deze colleges kunnen ook online worden gevolgd.
Deelnemers krijgen een link toegestuurd en kunnen vanuit huis inloggen.
Er wordt een opname gemaakt van de livestream. Deelnemers kunnen deze zien via Brightspace. De opnames blijven zichtbaar tot 1 juli 2024.
Voorbereiden is niet noodzakelijk en er is geen studiemateriaal.
Behalve dat de rondleidingen in een historische volgorde staan, staat elke bijeenkomst los van de andere.
Pdf's van de powerpoints na afloop van de colleges.
Achtergrondliteratuur
L. Rezzolla, Zwaartekracht, Veen Media 2023 (ISBN 9789085718338) Kosten ca. € 27,-
Literatuur voor wie verder wil lezen
Engelstalig: B. Schutz, Gravity from the ground up Cambridge Univ. Press 2013 (ISBN 9780521455060) kosten ca. € 80,-
Delen van de uitgave zijn gratis op internet gezet door de auteur, compleet met oefeningen.
Colleges € 210 (incl. koffie/thee)
De achtergrondliteratuur is niet inbegrepen.
Wie zich voor de colleges in de zaal heeft aangemeld kan ook gebruik maken van de livestream en opnames.
Colleges via livestream en/of opname € 155,-
De achtergrondliteratuur is niet inbegrepen.
Wie voor de digitale versie van de colleges staat ingeschreven kan alleen de livestream bijwonen en de opnames bekijken.
U krijgt de mogelijkheid te betalen via Ideal, credit card of door middel van een factuur.
U ontvangt na verzending van een ingevuld formulier een bevestiging, zodat u kunt controleren of de aanmelding is verwerkt.
>Digitaal aanmelden voor colleges in de zaal.
>Digitaal aanmelden voor colleges via Zoom.
De mogelijkheden om aan te melden met korting of met een fanpas voor grootverbruikers/veelplegers vindt u op de pagina Aanmelden.