Preventieve gezondheidszorg gaat over het voorkomen van leed en hogere maatschappelijke kosten. Het omvat gezond eten en meer bewegen, maar bijvoorbeeld ook tijdig medicijnen innemen bij chronische ziekte of ingrijpen bij de eerste signalen dat een kind zich anders ontwikkelt dan zijn leeftijdsgenoten. Het gaat zowel over de menselijke geest en gedrag, als over fysieke problemen. Ook bij mensen die al ziek zijn kan aan preventie worden gedaan: door bijvoorbeeld (belastend) medicijngebruik te verminderen of door van te voren goed in te schatten welke complicaties op de loer liggen en daarop te acteren. De scheidslijn tussen preventie en ziekenzorg  wordt daarmee steeds dunner.

Preventief te werk gaan

Het effect van goede preventieve maatregelen is enorm. Uit Leids onderzoek blijkt dat van jonge scholieren die tekenen vertonen van beginnende gedragsproblemen, 75% geholpen is met een snelle interventie. Van de patiënten met type 2 diabetes kan 80% genezen als zij meer bewegen en beter eten. En door een gezondere levensstijl kan 80% van de hart- en vaatziektegevallen voorkomen worden.

Naast deze hoopgevende cijfers heeft het vakgebied op een ander front ook de wind mee. Er is tegenwoordig veel kennis beschikbaar over voorkoming van ziekten, zowel fysiek als psychologisch. En preventie past bij de huidige tijdsgeest: mensen willen graag de regie over hun leven. Ze zijn bereid iets te doen om gezond te blijven en zijn ze ziek, dan willen ze graag behandeld worden als mens, niet als aandoening.

Persoonlijke aanpak

Maatwerk is een van de pijlers van goede preventie. De vraag is niet: hoe groot is statistisch de kans dat een kind dat spijbelt en agressief gedrag vertoont, af zal glijden naar de criminaliteit? De vraag is: zal dit kind afglijden? Welke indicatoren geven aan dat dit bij dit specifieke kind staat te gebeuren? Wat zijn de oorzaken van zijn gedrag? En welke zorg past bij die oorzaken?

Dit vergt veelal een totaal andere aanpak dan de klassieke zorg gewend is te leveren. Leiden combineert daarom  fundamenteel onderzoek met toepassing in de praktijk. De interventies die de onderzoekers testen zijn altijd gebaseerd op fundamenteel onderzoek, vaak uit eigen keuken. Andersom spreken de fundamentele wetenschappers altijd met clinici, om te zorgen dat hun onderzoek oplossingen aanlevert voor de problemen uit de praktijk. Zij willen weten waarom een interventie werkt, wat er gebeurt in de hersenen en hoe de interventie verbeterd kan worden. Die samenwerking is uniek aan Leiden.

Faculteit der Sociale Wetenschappen
Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC)