Mondiale belastingpuzzel

Bedrijven opereren steeds mondialer, maar belastingstelsels zijn nog steeds met name nationaal georganiseerd. Voor internationale bedrijven betekent dit enerzijds dubbele belasting en toenemende administratieve lasten. Anderzijds kunnen multinationals ook slim gebruik maken van verschillen tussen belastingregels van landen om zo hun belastingdruk te verlagen. Om dit tij te keren overwegen staten over de hele wereld om hun nationale belastingstelsels en bilaterale fiscale overeenkomsten aan te passen. Tegelijkertijd proberen staten een gunstig belastingklimaat voor bedrijven te creëren, omdat dat goed is voor hun eigen economie. Onderzoekers van de Universiteit Leiden zoeken naar oplossingen van deze complexe puzzel, die uiteindelijk iedere burger raakt in het hart én in de portemonnee. Want: hoe lang is de situatie houdbaar, waarbij individuen het gevoel hebben trouw belasting te betalen en internationale bedrijven bijna niets?

Brievenbusmaatschappijen

Elk land heeft zijn eigen belastingwetgeving. Om grensoverschrijdende handel te vergemakkelijken en dubbele belastingheffing te voorkomen, moeten landen hun bevoegdheid voor het heffen van belasting op elkaar afstemmen. Dat doen zij door bilaterale belastingverdragen te sluiten waarin is afgesproken welke staat over bepaalde inkomensbestanddelen belasting mag heffen. Het grote stelsel van bilaterale verdragen kan echter niet helemaal voorkomen dat   burgers en bedrijven soms toch dubbele belastingen betalen. Andersom geven internationale verschillen in belastingstelsels en gaten in belastingverdragen ook  ruimte voor belastingontwijking. Multinationals kunnen via deze bilaterale verdragen de belastingdruk op hun winst zo vaak tot een minimum beperken. Een veelvoorkomende vorm van belastingreductie is de praktijk van brievenbusmaatschappijen. Dit zijn bedrijven die alleen een postadres hebben maar waar weinig mensen daadwerkelijk werken. Zij sluizen via Nederland geld naar belastingparadijzen zoals Cyprus en de Kanaaleilandendoor gebruik te maken van het uitgebreide Nederlandse netwerk van belastingverdragen.

Internationale regels

De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling in Parijs (OESO) werkt aan internationale richtlijnen om de effectiviteit van belastingheffing op grensoverschrijdende handel te vergroten. Daarnaast is de Europese Commissie in 2014 diverse staatssteunonderzoeken gestart naar het gebruik van fiscale structuren door multinationals in Ierland, Nederland en Luxemburg. De Universiteit Leiden neemt deel aan dit debat door het organiseren van seminars en symposia, en heeft regelmatig contact met personen werkzaam binnen de OESO en de Europese Commissie over internationale belastingregels.

Diepgewortelde kennis

Het International Tax Center en de afdeling Belastingrecht van de Universiteit Leiden bezitten diepgewortelde kennis over dit soort vraagstukken. De onderzoekers bekijken het (inter)nationaal belastingrecht vanuit verschillende disciplines en invalshoeken: hoe luiden de bestaande nationale en internationale regels, en kunnen die naast elkaar bestaan zonder tegenstrijdigheden op te leveren? Hoe moeten instanties die regels toepassen? Hoe zouden de regels, volgens de basisprincipes van het belastingrecht, eigenlijk moeten luiden? En hoe kunnen organisaties zoals de OESO belastingregels veranderen?

Meer informatie:
Afdeling Belastingrecht
Faculteit der Rechtsgeleerdheid- Belastingrecht