Wereldwijd zijn er ruim 7000 talen; meer dan de helft van de wereldbevolking is meertalig. Maar hoe gebruiken al die mensen hun taal? En op welke vlakken verschillende deze taken van elkaar? Onder het motto ‘Interconnecting linguistic diversity’ zijn de onderzoekers van het Leiden University Centre for Linguistics (LUCL) op zoek naar verschillen en overeenkomsten binnen die enorme verscheidenheid aan talen.

Theorie en experiment

Het LUCL heeft theoretische en experimentele kennis in huis over een groot aantal talen en taalfamilies. Die kennis combineert het instituut met expertise over geschiedenis en gebruik van talen. De focus van de Leidse linguïsten ligt op onderzoek naar individuele talen, hun geschiedenis en ontwikkeling, hun gebruik en de (neuro-)cognitieve processen bij taalverwerking.

Die thema’s komen samen binnen drie onderzoeksgroepen:

• Theoretical and experimental linguistics
• Language use in past and present
• Descriptive and comparative linguistics

Algoritmes

Om meer grip op de diversiteit in talen te krijgen, werken de onderzoekers van de theoretische en experimentele linguïstiek met behulp van algoritmes aan de formalisering van talen. Ze willen daarmee de universele kenmerken van talen vastleggen. De algoritmes worden vervolgens door de experimentele linguïsten toegepast in een laboratoriumomgeving waar ze bijvoorbeeld onderzoek doen naar taalverwerving bij kleine kinderen.

Meertaligheid

Taalverwerving staat ook centraal bij het onderzoek naar meertaligheid. Zo is over de verwerking en representatie van onze moedertaal nog veel onbekend. Het onderzoek helpt de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en het Nederlands Forensisch Instituut (NFI), onder meer bij de identificatie van herkomst en voor voice-lineups waarbij de stemmen van verdachten met elkaar worden vergeleken.

Dynamiek van taal

Bij ‘Language use in past and present’ richten onderzoekers zich onder meer op talen in historisch perspectief. De talen die we nu spreken zijn in grammatica, woordvolgorde en vocabulaire anders dan diezelfde talen eeuwen geleden. Een andere groep onderzoekers bestudeert juist het taalgebruik in het heden. Zo wordt het taalgebruik van politici onder de loep genomen om erachter te komen hoe ze hun argumenten gebruiken.

Onbeschreven talen

De liefde voor taal brengt LUCL-onderzoekers tot ver over de grenzen. Ze reizen de wereld rond om talen te beschrijven die niet eerder beschreven zijn. Hun onderzoek voert ze naar plekken in Latijns-Amerika, Afrika en Azië om talen die dreigen uit te sterven toch nog vast te leggen. Zo is Leiden de enige plek ter wereld waar nog intensief de Papua-talen worden bestudeerd.

Breed toepasbaar onderzoek

LUCL-onderzoekers bieden een weg naar praktische oplossingen op het gebied van taal. De toepassingen zijn breed: van de ontwikkeling van een spraakcomputer tot een videobril voor slechthorenden en doven.

Een van de doelen van het LUCL is om hun passie voor taal en de relevantie van taal voor de maatschappij over te brengen. De onderzoekers zetten zich daar met veel energie voor in. Dat gebeurt onder meer in Het Taalmuseum waar taalonderzoek onder de aandacht wordt gebracht van een breder publiek. Ook zijn er samenwerkingen met gemeenten, bibliotheken, scholen en musea. Zo brengt het LUCL niet alleen talen samen, maar ook mensen.