Politiek gaat over de gezaghebbende toedeling van waarden: wie krijgt wat, wanneer en hoeveel? Deze vraag kan op vele niveaus en plekken op uiteenlopende manieren worden gesteld.

Het Instituut Politieke Wetenschap heeft een breed, divers onderzoeksprogramma onder de naam

Institutions, Decisions and Collective Behaviour

Dit gaat over hoe samenlevingen zijn en dienen te worden ingericht (op lokaal, nationaal, Europees en mondiaal niveau), hoe belangenbehartiging plaatsvindt en besluiten worden genomen, hoe conflicten ontstaan en weer worden opgelost.

Binnen dit programma onderscheiden wij zes onderzoeksthema’s:

Conflict, conflictoplossing en crisismanagement

Een snel veranderende regionale en mondiale omgeving brengt uitdagingen en bedreigingen met zich. Immigratie, nieuwe internationale allianties en klimaatverandering, bijvoorbeeld, zetten nationale overheden en internationale samenwerkingsverbanden onder druk. Hoe gaan burgers, politieke instellingen en internationale organisaties afzonderlijk of met dan wel tegen elkaar om met dergelijke conflicten? Is dat effectief? Legitiem?

Globalisering en de staat

Staten moeten meer dan ooit rekening houden met mondiale ontwikkelingen, factoren en actoren. Beleid en instellingen worden niet langer autonoom binnen de grenzen van een enkel land vormgegeven, zelfs niet in de grootste en machtigste landen. En dus kijken politicologen opnieuw naar veranderde en veranderende rol van de staat, en naar de markt, regulering, instituties, normen en waarden in de internationale arena.

Internationale organisatie en Europese integratie

Ook internationale instituties zien zich in toenemende mate geconfronteerd met kritiek en geplaatst voor stevige uitdagingen. Nieuwe technologie, isolationistische tendensen en verschuivingen in de globale machtsbalans zetten de multilaterale orde onder druk. Politicologen bezien de oorsprong, opzet, gevolgen van - en zeker ook de weerstand tegen - internationaal recht, verdragen, regionale organisaties als de EU en mondiale organisaties als de WHO en de VN.

Identiteit, etniciteit en politieke gemeenschappen

Overal ter wereld proberen samenlevingen identiteit en diversiteit te verweven in politiek en besluitvorming. Etnische, raciale, religieuze en culturele verschillen zijn echter tevens een potentiële bron van spanningen en conflicten tussen (groepen) burgers. Wanneer, waarom en hoe leiden dergelijke spanningen tot conflicten? En hoe kan diversiteit worden geaccommodeerd? Hoe kan beter begrip worden gevormd van nationalisme, federalisme, multiculturalisme en separatisme?

Vertegenwoordiging, publieke opinie en participatie

Burgers zijn schijnbaar minder betrokkenheid bij de politiek, ontevreden over traditionele politieke partijen en ontvankelijk voor populisten. Nieuwe democratieën vervallen terug in autocratisch bestuur; in gevestigde liberale democratieën worden leiders gekozen die hardop twijfelen aan de democratische normen. Wat zegt dit over politieke vertegenwoordiging? Kan of moet dat anders? Ontstaan er naast politieke partijen alternatieve schakels landsbestuur en burgers? Zijn deze legitiem, effectief, en democratisch?

Politiek in Nederland

Met vestigingsplaatsen in Leiden en Den Haag wordt binnen het Instituut Politieke Wetenschap uiteraard ook aandacht geschonken aan politiek en bestuur in Nederland. Onderwerpen als crisismanagement, globalisering, beleid en beleidsvorming, verkiezingen en politieke participatie, en het functioneren van parlement en regering worden ook op nationaal niveau geanalyseerd. Hoe functioneren onze instellingen? Wat kunnen wij leren van de publieke opinie en kiesgedrag? Hoe verloopt besluitvorming op het lokale toe het nationale niveau?