In samenwerking met Kijkhuis Leiden vertonen we voorafgaand aan de lezingenreeks ‘Geld en Gedrag’ de film The Big Short (2015). Deze film van regisseur Adam McKay vertelt het verhaal van een groep investeerders die in 2006-2007 wedden tegen de Amerikaanse hypotheekmarkt. In hun onderzoek ontdekken ze hoe gebrekkig en corrupt de markt is.

De inleiding op de film zal worden verzorgd door Frans-Willem Korsten, universitair hoofddocent aan het Leiden University Centre for the Arts in Society.

“Alles heeft een prijs.”
“Dankbaarheid is een soort rente.”
“Kenniseconomie is kennisprostitutie.”
In het Griekenland van de vijfde en vierde eeuw voor Christus gonst het van dit soort “economische” geluiden. Mensen hebben het idee dat ze in een nieuw tijdperk leven, waarin hun verhouding tot hun land, bezit en tot elkaar ingrijpend is veranderd. In deze lezing gaan we kijken hoe de introductie van muntgeld een levendige culturele discussie op gang. In rechtszaal, theater, politiek en filosofie staat de vraag centraal wat geld met ons gedrag en menszijn doet: gebruiken wij geld om de wereld om ons heen te veranderen of verandert geld ons?

Spreker:
Dr. Tazuko van Berkel, Universitair Docent Griekse Taal- en Letterkunde, Universiteit Leiden

De verwachtingen die mensen van geld hebben lopen sterk uiteen. Geld kan gebruikt worden voor eigenbelang en om anderen te onderdrukken, maar ook om voor elkaar te zorgen en als een middel tot emancipatie. Geld en economie is nooit een neutraal of technisch terrein, maar zijn altijd verbonden met culturele waarden en mensbeelden. Hoe weerspiegelt geld die waarden en mensbeelden, en hoe wordt geld gebruikt om deze te realiseren of veranderen? Deze vragen staan centraal in deze lezing over Zuid-Afrika, een land met een grote ongelijkheid in welvaartsverdeling. Aan de hand van antropologisch en historisch onderzoek laat Erik Bähre zien hoe het Zuid-Afrikaanse volk Xhosa omgaat met de morele dilemma’s die geld met zich mee brengt. Hij bespreekt hoe het gebruik van geld door de tijd verandert, hoe geld vorm geeft aan menselijke waardigheid, maar tegelijk ook zorgt voor nieuwe conflicten die diep ingrijpen op het persoonlijke leven.

Spreker:
Dr. Erik Bähre, economisch antropoloog, Universitair Hoofddocent Culturele Antropologie en Ontwikkelings-Sociologie, Universiteit Leiden

Meer en meer wordt van ons verwacht dat wij zelf actieve en weloverwogen financiële besluiten te nemen. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat we rationele beslissers zijn en zelf het beste in staat zijn de juiste keuzes te maken. Maar is dat wel zo?
In deze lezing staan we vanuit een psychologisch perspectief stil bij hoe mensen financiële keuzes maken. Zijn onze keuzes weloverwogen of juist intuïtief? Hoe beïnvloedt financiële stress onze financiële beslissingen? En wat zijn effectieve interventies die ‘gezond’ financieel gedrag kunnen bevorderen? Dit zijn een aantal vragen waarop u antwoord krijgt in deze lezing.

Spreker:
Prof.dr. Wilco van Dijk, Bijzonder Hoogleraar Psychologische Determinanten van Economisch Keuzegedrag en Directeur Kenniscentrum Psychologie en Economisch Gedrag, Universiteit Leiden

Vertrouwen is essentieel; binnen onze dagelijkse relaties maar ook binnen de economie. Maar hoe stellen we vast of we iemand kunnen vertrouwen? Wat is de essentie van vertrouwen? Vertrouwen we elkaar te veel of te weinig? En welke gevolgen heeft wantrouwen? In deze lezing gaan we vanuit de economie en de psychologie antwoorden formuleren op deze vragen. De psychologie van vertrouwen blijkt namelijk anders en complexer te zijn dan economische modellen vaak veronderstellen.

Spreker:
Prof.dr. Eric van Dijk, Hoogleraar Psychologie en Sociale Besliskunde, Universiteit Leiden

Nu het leven ingewikkelder wordt – in termen van het aantal keuzes dat mensen moeten maken en de implicaties die deze beslissingen hebben – hebben veel mensen de neiging om onnodig in financiële problemen te komen. Bijvoorbeeld door fouten te maken bij het invullen van hun belastingen, het kiezen van een slechte hypotheek, niet sparen voor het onbekende of plannen voor hun pensioen. In deze lezing zullen de beweegredenen achter deze fouten worden besproken. De nadruk zal echter vooral liggen op wat overheden – en maatschappelijk verantwoorde ondernemingen – kunnen doen om het leven beter te maken. Zeker voor degenen die geneigd zijn om slechte (financiële) beslissingen te nemen.

Spreker:
Dr. Max van Lent, universitair docent economie, Universiteit Leiden en lid van Young Academy Leiden