Prof.dr. Mark de Boer, hoogleraar Infectieziekten, in het bijzonder antimicrobiële resistentie en antibioticabeleid, internist-infectioloog, LUMC

Op 9 juni 2023 sprak Mark de Boer zijn oratie uit: Antibioticaresistentie en de zoektocht naar de grenzen tussen onder- en overbehandeling met antibiotica. In zijn oratie legde hij uit dat wereldwijd steeds meer mensen getroffen worden door infecties veroorzaakt door bacteriën die resistent zijn tegen meerdere antibiotica. Hoe komt dit en hoe groot is het probleem? Maar vooral, wat kunnen we er tegen doen?
De komende jaren wil hij onder andere onderzoeken hoe we binnen de moderne geneeskunde moeten anticiperen op de wereldwijd toenemende antibioticaresistentie.

Prof.dr. Dirk van Delft was directeur van Museum Boerhaave en bijzonder hoogleraar ‘Materieel erfgoed van de natuurwetenschappen’ aan de Universiteit Leiden

In augustus 1673 deed Constantijn Huygens, dichter-diplomaat en groot liefhebber van kunst en wetenschap, bij de Royal Society in Londen een goed woordje voor de “ongeschoolde” en “van nature uitzonderlijk nieuwsgierige en ijverige” microscopisch onderzoeker Antoni van Leeuwenhoek. Tot zijn dood in 1687 is Huygens de verrichtingen van “zijn bijzonder grote vriend” –  “de magiër van Delft” – blijven volgen. Ook zoon Christiaan toonde zich geïnteresseerd. Stond hij aanvankelijk (terecht) sceptisch tegenover de “klootgens” (kleine bolletjes) die Van Leeuwenhoek overal meende te zien, in 1676 ging hij persoonlijk in Delft langs om de “kleine diertgens” (naar later bleek bacteriën) die Antoni in peperwater had opgemerkt met eigen ogen te aanschouwen. Het stimuleerde Christiaan om zelf microscoopjes te gaan bouwen en eigen waarnemingen te verrichten. Intussen bleef het standsverschil intact: toen Van Leeuwenhoek in 1680 fellow werd van de Royal Society reageerde Constantijn junior met dedain en jaloezie. 

Prof.dr. Eric Jorink, hoogleraar ‘Verlichting en Religie’ Universiteit Leiden, senioronderzoeker bij het Huygens KNAW

Als er iemand een vaste plek bemachtigde in de canon van de Nederland wetenschap is het wel de Delftse microscopist Antoni van Leeuwenhoek (1632-1723). Zijn bekendheid was deels te danken aan de slimme wijze waarop hij zichzelf in de kijker speelde als natuurvorsend buitenbeentje en autodidact. Zowel dankzij Van Leeuwenhoek als latere wetenschapshistorici zijn feit een fictie door elkaar gaan lopen. Eric Jorink deed een studie naar de beeldvorming rond Van Leeuwenhoek. Dit resulteerde in het recent verschenen boek Onder het vergrootglas – Antoni van Leeuwenhoek en de Royal Society (Uitgeverij Prometheus). Mede op basis van niet eerder bestudeerde bronnen deed Jorink belangwekkende vondsten die een nieuw licht werpen op het leven en werk van de beroemde Delftenaar.

Adam Sidi Mabrouk MSc, promovendus bij Instituut Biologie Leiden, Universiteit Leiden

Hoe kunnen bacteriën zich verdedigen tegen aanvallen van giftige stoffen of andere micro-organismen? Hoe gaan zij om met de veranderingen die plaatsvinden wanneer zij zich naar een gastheer verplaatsen? En hoe zijn zij in staat zich te verplaatsen naar een gunstigere omgeving? 
Deze vragen zijn alleen maar te beantwoorden door naar het kleinst mogelijke te kijken. Dit doen wij met de hulp van cryo-elektronenmicroscopie. Deze gespecialiseerde microscopie-techniek kijkt naar bevroren bacteriën en is in staat verder in te zoomen dan een gebruikelijke lichtmicroscoop, dankzij het gebruik van een elektronenstraal in plaats van een lichtstraal. Dit zorgt ervoor dat wij een stapje dichterbij komen in het beantwoorden van bovengenoemde vragen. 
In deze lezing zal ik een overzicht geven van het onderzoek dat wij doen in het Briegel Lab en zal ik onze unieke blik op de wereld van micro-organismen delen.