Aflevering 26: Guns, Germs & Steel

In de laatste aflevering van dit academisch jaar staat het boek: ‘Guns, Germs & Steel – The Fates of Human Societies’ (1997) centraal van de Amerikaanse fysioloog, evolutiebioloog, biogeograaf en milieuwetenschapper Jared Diamond. Voor de bespreking van deze klassieker uit de biologiebibliotheek hebben we Rutger Vos opnieuw bereid bevonden bij ons aan te schuiven. Rutger is evolutiebioloog en bio-informaticus en is werkzaam als universitair docent bij het Instituut voor Biologie en als onderzoeker bij Naturalis Biodiversity Center. Vorige keer bespraken we The Selfish Gene van Richard Dawkins met Rutger. Ditmaal staat Diamond op het menu! Naast zijn wetenschappelijke werk kreeg Diamond vooral bekendheid door een reeks populairwetenschappelijke boeken. Van zijn hand verschenen onder meer The Third Chimpansee (1992), Collapse (2004) en The World until Yesterday (2012). Maar vandaag richten we ons dus op Guns, Germs & Steel dat in 1998 werd bekroond met de Pullitzer Prize. Het boek begint in Papoea Nieuw-Guinea waar Diamond jarenlang ornithologisch onderzoek heeft gedaan. Hier wordt hij geconfronteerd met een vraag van een jonge charismatische Papoea-politicus Yali: Hoe kan het toch dat vrijwel alle cargo (denk aan levensmiddelen, goederen en technologie) afkomstig is uit de Westerse wereld, en niet omgekeerd? Waarom was zijn eigen land qua technologische ontwikkeling tot twee eeuwen terug nog in de steentijd, terwijl andere samenlevingen dit stadium allang gepasseerd waren. Kortom, waarom is de macht en welvaart in de wereld zo ongelijk verdeeld? In ongeveer vierhonderd pagina’s probeert Diamond een coherent antwoord te formuleren op Yali’s vraag. In zijn boek komt hij tot de conclusie dat het politieke en culturele overwicht dat de West-Europese beschaving heeft verworven, het onvermijdelijke uitvloeisel is van geografische en ecologische omstandigheden. In deze aflevering behandelen enkele thema’s uit het boek. We beginnen met een samenvatting voor de luisteraars die het boek niet hebben gelezen. Vervolgens gaan we dieper in op plant- en dierdomesticatie en de invloed van zoönose ziektes op de totstandkoming van globale welvaartsverschillen. Afsluitend stellen we de vraag: hoe staat het nu met Guns, Germs & Steel 24 jaar na dato?