Staats- en bestuursrecht
Thorbecke Onderzoek
Het wetenschappelijke onderzoek binnen de Thorbecke Leerstoel wordt verricht door de leerstoelhouder en door de andere Thorbecke-fellows. Het betreft de volgende projecten.
Project: juridische vragen in het sociaal domein
De grote decentralisaties in het sociaal domein hebben nieuwe juridische vragen opgeroepen. Wat betekenen ‘maatwerk’, ‘ruimte voor de professional’ en ‘doen wat nodig is’ voor legaliteit, gelijkheid en rechtsbescherming? Het moet allemaal fundamenteel anders en beter in de moderne welvaartsgemeente, maar hoe dan? In het project ‘juridische vragen in het sociaal domein’ worden van tijd tot tijd onderzoeksvragen in het sociaal domein opgehaald in de praktijk, om die vervolgens naar de stand van de wetenschap van de best mogelijke antwoorden te voorzien in de vorm van gebundelde artikelen. Het project staat onder leiding van Thorbecke-fellow prof. mr. Coen Modderman (Open Universiteit), die samen met mede-fellow mr. drs. Tim Robbe (Victor) en Thorbecke-hoogleraar prof. mr. Geerten Boogaard de redactie van bundels vormt.
In 2021 verscheen bij Wolters Kluwer de eerste bundel ‘Juridische vragen in het sociaal domein’. Het vervolg – uit te geven bij Boom – is momenteel in de maak en zal in de tweede helft van 2024 verschijnen.
Status project: doorlopend project. Eerstvolgende publicatie: tweede helft 2024.
Project: Right to challenge
In 2019 deden prof. Willemien den Ouden, prof. Boogaard en mr. Driessen in opdracht van BZK onderzoek naar de vraag of een algemene wettelijke regeling van het right to challenge een oplossing vormt voor de (juridische) knelpunten waarmee initiatiefnemers in de praktijk te maken krijgen. Het onderzoek resulteerde in een voorstudie waarin deze vraag negatief werd beantwoord: een algemene wettelijke regeling van het right to challenge is geen goed idee. De vraag hoe een right to challenge dan wél juridisch kan worden ingepast, werd daarna het onderwerp van het proefschrift van Thorbecke-fellow mr. Esmée Driessen. Het promotietraject wordt gefinancierd door de Universiteit Leiden en door het ministerie van BZK. Begeleiders zijn: prof. mr. Den Ouden, prof. mr. Van den Brink en prof. mr. Boogaard.
Status project: afronding proefschrift right to challenge is voorzien voor 2022.
Kernpublicaties:
Driessen E.M.M.A., Burgerinitiatieven en aansprakelijkheid(skwesties), Ars Aequi 2020/1023: p. 1023-1034
Boogaard G., Driessen E.M.M.A. & Ouden W. den (2019), Een algemene regeling voor het Right to Challenge: over interfaces in het publiekrecht, Nederlands Juristenblad 94(38): 2860-2868.
Project: experimenten in de lokale democratie
De gemeentelijke democratie is op verschillende manieren geïnstitutionaliseerd in het wettelijk kader, met name in de Grondwet en de Gemeentewet. Sinds een aantal jaar wordt er op gemeentelijk niveau veel geëxperimenteerd met alternatieve vormen van democratie en democratische besluitvorming. Niet zelden ontstaat daarbij een botsing tussen het initiatief en de gelende regels. De vraag is dan telkens: welke iniatieven moeten simpelweg mogelijk worden gemaakt door de wet aan te passen en welke iniatieven leiden tot een fundamentele botsing tussen democratische principes? Wat zijn dan de fundamentele democratische principes? En hoe beoordeel je of bij een concreet initiatief die principes in het geding zijn? Naar deze vragen doet Thorbecke-fellow mr. Joost Westerweel onderzoek. Hij richt zich daarbij met name op de rol en functie die het wettelijk kader toekent aan de gemeenteraad als democratisch gekozen orgaan. Het promotietraject wordt gefinancierd door het ministerie van BZK Begeleiders zijn: prof. mr. Boogaard en prof. mr. Cohen.
Status project: proefschrift verdedigd op 14 januari 2021. Project afgesloten.
Kernpublicaties:
J. Westerweel, Lokale democratische innovatie. Een juridische analyse, Deventer:Kluwer 2020.
J. Westerweel, ‘Burgerbegrotingen en het budgetrecht: over de mogelijkheden en de grenzen van burgerparticipatie bij de gemeentelijke begroting’, N.S. Efthymiou; J. Goossens; R. de Lange, (ed.), Democratie. Nieuwe ontwikkelingen, Oisterwijk: Wolf 2018, p. 109-130.
J. Westerweel & M.J. Cohen, Burgerparticipatie op gemeentelijk niveau. Overzicht van recente ontwikkelingen. In: Heringa A.W., Schinkelshoek J. (red.) Een goede raad. Stand van de lokale democratie na de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Montesquieu-reeks nr. 11 Den Haag: Boom Juridisch. 47-57.
J. Westerweel & F.J.H. van Tienen, ‘Het gemeentelijke referendum in de praktijk. Spanningen van directe democratie in een representatief stelsel’, Tijdschrift voor Constitutioneel Recht 2017/3, p. 188-209.
J. Westerweel & F.J.H. van Tienen, ‘Experimenteerruimte bij gemeentelijke referenda: verschil moet er zijn?’, in: V.I. Daskalova & M.A. Heldeweg (red.), Constitutionele mogelijkheden en beperkingen voor experimenteel handelen en experimentele wetgeving, bundel Staatsrechtconferentie 2016, p. 177-191.
Project: G1000
In 2014 en 2015 werden in Nederland tal van G1000’en en andere burgertoppen georganiseerd. . Allemaal initiatieven om burgers een stem te geven en de democratie te verfrissen. Daarbij worstelen organisatoren en gemeenten ook met de vraag wat de rol van die burgertop kan zijn in de lokale democratie. Onder leiding van prof. Cohen deed een multidisciplinaire groep onderzoekers van verschillende universiteiten onderzoek naar de eerste ervaringen met deze burgertoppen. Het onderzoek werd gefinancierd door BZK, de Universiteit Utrecht, de Vrije Universiteit en de Universiteit Leiden.
Status project: afgesloten.
Kernpublicaties:
G. Boogaard & M.J. Cohen, ‘Citizen at the gates?’, Nederlands Juristenblad 2016/995, p. 1408-1414.
Project: experimenteerbepalingen in lokale regelgeving
In opdracht van de gemeente Rotterdam en de gemeente Amsterdam deden prof. Cohen, prof. Voermans en mr. dr. G. Boogaard in 2015 onderzoek naar de juridische mogelijkheden voor en de wetstechnisch meest gewenste vorm van een lokale experimenteerbepaling.
Status: project: afgesloten
Kernpublicatie: