Rondje Rapenburg
Het Rondje Rapenburg voert u langs de gracht waar de Universiteit Leiden zich 450 jaar geleden vestigde.
Aan het Rapenburg staat nog steeds het hart van de universiteit: het Academiegebouw. Langs het water zijn vele sporen van de 450-jarige universiteit te ontdekken. Het Rondje Rapenburg, uitgegeven ter ere van het lustrum in 2025, biedt een wandeling langs enkele memorabele momenten uit de universitaire geschiedenis. Behalve in de Leidse binnenstad is de universiteit anno 2025 ook gevestigd in het Leiden Bio Science Park en op de Campus Den Haag.
Oneven kant, van 1 naar 73
Elk jaar zwemmen honderden studenten en andere sportievelingen door het Rapenburg om geld op te halen voor onderzoek naar dwarslaesie. De zwemwedstrijd is een initiatief van Leidse studenten, geïnspireerd door het indrukwekkende verhaal van de Leidse student Maarten Jorissen, die in de zomer van 2016 een dwarslaesie opliep door een ongeluk.
Zie ook
Hosta’s en hortensia: ze staan in menig bloemperk. De Duitse arts Philipp Franz von Siebold bracht ze uit Japan naar Nederland. Talloze schatten die hij rond 1829 in Japan verzamelde, vind je in dit museum, zijn
oude woonhuis.
Zie ook
Deze bibliotheek is in de 17e eeuw gebouwd en wordt nog steeds gebruikt – en dat is uniek in de wereld. Er staan zo’n 2.500 boeken die van boekverzamelaar Johannes Thysius waren. Hij legde in zijn testament vast dat dit in zijn opdracht gebouwde grachtenpand eeuwig een bibliotheek moest blijven.
Zie ook
Hier woonden twee beroemde hoogleraren: de scheikundige Sylvius, die er in de 17e een laboratorium liet bouwen, en in de 18e eeuw de wereldberoemde arts Boerhaave, voor wie tsaar Peter de Grote naar Leiden kwam voor advies. Op het huis staat in het Latijn de lijfspreuk van Boerhaave: Eenvoud is het kenmerk van het ware. In de Pieterskerk is zijn grafmonument.
Zie ook
Hier werkte tropenarts Paul Christiaan Flu. Hij stamde af van Joodse en slaafgemaakte Surinamers. In 1938 werd hij rector aan de universiteit. Tijdens de oorlog sprak hij zich uit tegen de bezetting. Hij werd in 1944 gevangengezet in kamp Vught. Hij zou de oorlog overleven, maar bezweek kort daarna door uitputting.
Zie ook
Moedig, strijdbaar en onverzettelijk. Dat was Benjamin Telders, hoogleraar Volkenrecht, die in verzet kwam tegen de Duitse bezetter. Hij woonde hier, werd gevangengenomen, en stierf in het kamp Bergen-Belsen. Nog steeds inspireert hij rechtenstudenten tot debat.
Zie ook
Toen prinses Beatrix in Leiden rechten en sociologie studeerde, woonde ze op het Rapenburg, net als later haar zoon, koning Willem-Alexander. Zij op nummer 45, hij op nummer 116.
Zie ook
Het stond op alle voorpagina’s van Japanse kranten: de Japanse keizer, op officieel bezoek in Leiden, maakte zomaar op straat een praatje met twee studentes. Een foto op de gevel herinnert aan dit bijzondere moment.
Zie ook
Hoe een foto van twee studentes in Leiden op de voorpagina van alle Japanse kranten belandde
Klikspaan, pseudoniem van Johannes Kneppelhout, die hier als rechtenstudent woonde, beschreef rond 1840 allerlei typen studenten: van de student-Leydenaar tot de Klaplooper.
Zie ook
De Hortus botanicus is de groene studietuin van de Universiteit Leiden. Al meer dan vier eeuwen worden in de prachtige tuin en kassen planten uit alle windstreken verzameld en gekweekt, bewonderd en bestudeerd.
Zie ook
Dit is het hart van de universiteit: het Academiegebouw. Ooit een kloosterkerk die geplunderd werd door protestanten tijdens de beeldenstorm in 1566. Nu is het de plek waar studenten bij hun afstuderen hun handtekening zetten in het Zweetkamertje.
Zie ook
De brug is vernoemd naar de Witte Nonnen van het klooster en de kerk waar nu het Academiegebouw is gevestigd.
Zie ook
Op de hoek met de Nonnensteeg zijn Japanse dichtregels op de muur aangebracht van de haiku ‘Een woedende zee’. Een woedende zee/ tot aan het eiland Sado/ strekt zich de Melkweg. Dichter Matsuo Basho (1644-1694) was de uitvinder van de haiku. Leiden telt meer dan honderd muurgedichten.
Op 3 oktober 1574 kwamen de Watergeuzen met hun boten via de Vliet de stad binnen en brachten voor de uitgehongerde bevolking onder andere haring en wittebrood mee. De stad kreeg, als beloning voor haar verzet, een universiteit. Op de gedenksteen staat een gedicht dat begint met Men was in groot verdriet, Want eten wasser niet.
Zie ook
In 1807 ontplofte hier een schip vol buskruit, en ontstond er een gat in de stad. Daar werd het nieuwe natuurkundig laboratorium gebouwd, later vernoemd naar Kamerlingh Onnes, die hier in 1908 met zijn proeven de koudste plek ter aarde bereikte. Nu is hier de rechtenfaculteit gevestigd. De natuurkundigen zijn verhuisd naar Leiden Bio Science Park.
Zie ook
Project Rapenburg
Wie woonden er op het Rapenburg? Hoe zag hun interieur eruit en welke kunst hing er aan de muur? Kunsthistoricus Willemijn Fock bracht eind 20e eeuw met haar onderzoeksteam zes eeuwen bewonersgeschiedenis van Rapenburg 1 t/m 73 in kaart. Dat zorgde voor veel nieuwe inzichten in de wooncultuur van Leidenaren.
Even kant, van 120 naar 10
Er zijn tientallen studentenhuizen aan het Rapenburg. Het meisjeshuis op nummer 120 heeft de bijnaam het Kippenhok. Strafpleiter Natacha Harlequin was een van de bewoners. Op nummer 116 woonde kroonprins Willem-Alexander toen hij geschiedenis studeerde.
Zie ook
In 2017 overleed hospita Rie Schild-de Groen (94) van het studentenhuis ’t Heerenhoeckje. Bijna 70 jaar maakte ze schoon in het studentenhuis. Ze kwam er iedere dag en begon de dag met een kopje ko e. Daarbij dienden alle bewoners aanwezig te zijn, want de loso e van Rie was: ’s avonds een vent, ’s morgens een vent. Vanuit haar nalatenschap werd een fonds op naam bij de universiteit ingesteld: voor onderzoek naar kanker.
Zie ook
Dit gebouw heet de Oude UB – waarbij UB een studentenafko is voor universiteitsbibliotheek. De kapel van de Faliede Begijnhof, achter dit gebouw (vanuit de tuin aan de achterzijde te zien), was van 1577 tot 1581 het onderkomen van de universiteit. Daarna kwamen hier de eerste universiteitsbibliotheek, de schermschool en het anatomisch theater. Het grote gebouw was van 1917 tot 1983 de universiteitsbibliotheek. De UB is nu aan de Witte Singel.
Zie ook
Een biodiverse tuin, die bijen en vlinders trekt. Met advies van de Hortus kreeg de tuin van dit universiteitsgebouw nieuwe beplanting met het gewenste effect.
Zie ook
De liedjes van het Leidsch Studenten Cabaret zijn voor velen de soundtrack van hun studietijd in de jaren ’50 en ’60. Onder de cabaretiers: rechtenstudent Paul van Vliet en Liselore Gerritsen, student Frans. De tekst van een van hun studentikoze liedjes staat gebeiteld in een steen op straat: Laat je zoon studeren en je aanzien is een feit…
Zie ook
De Universiteit Leiden onderhoudt een warme band met haar alumni (afgestudeerden). Het Alumnihuis (nummer 68) huisvest het Leids Universiteitsfonds (LUF), dat bij dit lustrum fondsen werft voor onderzoek dat kinderen ten goede komt. Alumnus Ruurt Hazewinkel schonk het huis op nummer 60 aan de universiteit.
Zie ook
Alumniwebsite Universiteit Leiden
Het balkonnetje van Huize Welgelegen is beroemd geworden door het boek, de film en de musical Soldaat van Oranje. Hier woonde Erik Hazelhoff Roelfzema toen hij in Leiden rechten studeerde. In de Tweede Wereldoorlog kwam hij in verzet en werd Engelandvaarder.
Zie ook
Video: acteur Marcel Harteveld vertelt over Rapenburg 56 in Leiden
In 1807, toen het kruitschip ontplofte (zie: Heet & koud), zou de stokdove vrouw van hoogleraar Te Water in dit huis hebben gevraagd, opkijkend van haar breiwerk: ‘Zei u iets, Te Water?’ Volgens de overlevering werd de knal tot in Friesland gehoord.
Zie ook
Op deze plek woonde onder andere de schatrijke familie Van Leyden. Diverse familieleden studeerden aan de universiteit en werden burgemeester, zoals Diderik van Leyden. De familie zorgde voor de armen in de stad, maar hun rijkdom was mede vergaard door handel en uitbuiting in de Nederlandse koloniën.
Zie ook
Zo’n 10 miljoen steken heeft ze gebreid: Joke van der Poel, oud-medewerker van de universiteit, bekend door haar rood-witte 3-oktobertruien, die voor vele fans een heus collector’s item zijn.
Zie ook
3-oktobertruien van Joke groeien uit tot een rage: 'Ik koester 'em echt'
Het Romeinse bronzen masker dat lijkt op artiest Gordon, zwaarden, sieraden, aardewerk… In het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) vind je prachtige opgegraven voorwerpen. Het museum begon met een erfenis, die de Universiteit van Leiden in 1744 kreeg: 150 Griekse en Romeinse beelden.
Zie ook
Studentenvereniging Augustinus, opgericht in 1893, telt nu zo’n 2.000 leden. Het restaurant is ook toegankelijk voor niet-leden. Leiden kent 25 studentenverenigingen.
Zie ook
Hier stond het Barbaraklooster, waar de nieuw opgerichte universiteit zich vestigde in 1575. Na twee jaar was het gebouw al te klein en verhuisde de universiteit naar nummer 70.
Zie ook
Meer universitaire wandelingen
Er zijn veel meer wandelingen door Leiden met oog voor de impact die de universiteit op de stad heeft. Ontdek deze bij de VVV-Leiden. Loop bijvoorbeeld de Wiskundewandeling of een van de Leidse wereldwandelingen. Of met een audiotour langs de Leidse muurformules.
Tentoonstelling De eeuwige student
Bezoek de tentoonstelling over 450 jaar studeren aan de Universiteit Leiden. Van 22 april tot 26 oktober in de Hortus botanicus.