Papyrologisch Instituut
Papyrologisch Instituut
Het Leids Papyrologisch Instituut is het enige in Nederland en wereldwijd een van de weinige instituten waar zowel Griekse als Demotische papyri worden bestudeerd. De medewerkers publiceren originele teksten uit collecties in de hele wereld, waaronder onze eigen collectie.
Het Leids Papyrologisch Instituut is in 1935 opgericht door de graecus B.A. van Groningen en de rechtshistorici M. David en J.C. van Oven. De aanleiding? De papyruscollectie die door E.P. Warren werd geschonken [voor Warren zie ook de PDF in het rechtermenu]. Dit was een schenking onder voorwaarden: de papyri moesten worden uitgegeven en ze mochten niet het eigendom worden van een overheidsinstantie. Zo kwam men tot de oprichting van de Stichting “Het Leids Papyrologisch Instituut” op 19 januari 1935. Het Instituut kwam snel tot bloei. De Warren-papyri werden uitgegeven in het eerste deel van een nieuwe serie: Papyrologica Lugduno-Batava, waarin tot op de dag van vandaag onderzoeksresultaten van niet alleen Leidse maar ook buitenlandse papyrologen worden gepubliceerd.
De colleges Griekse Papyrologie werden van oudsher verzorgd vanuit een interdisciplinaire invalshoek die destijds uniek was. Thematische werkcolleges namen een bijzondere plaats in, en doen dat nu nog. David en Van Groningen stelden voor hun studenten een Papyrologisch Leerboek samen (1940, Engelse vertaling 1946), waarvan de herziene versie nog altijd wereldwijd bij colleges papyrologie in gebruik is (P.W. Pestman, New Papyrological Primer, Second Edition Revised, 1994).
De collectie werd uitgebreid, eerst met papyri die door van Groningen zelf in Egypte waren aangekocht, later ook met aankopen van antiquairs en schenkingen. Zo ontstond een gevarieerde studiecollectie die onmisbaar is voor onder meer de paleografiecolleges en sinds de zeventiger jaren ook regelmatig – en op verzoek – aan bezoekers wordt getoond.
Naast het reguliere onderzoek en onderwijs namen de medewerkers van het Papyrologisch Instituut E.P. Wegener en E. Boswinkel na de oorlog de taak op zich om de toen al enige tijd niet meer verschenen Berichtigungsliste – een lijst van alle correcties op publicaties van documentaire Griekstalige papyri – voort te zetten, een project dat nog altijd in Leiden (eerst in samenwerking met Marburg, sinds 2009 in samenwerking met Heidelberg) wordt uitgevoerd ten behoeve van de papyrologische wetenschap (Berichtigungsliste Band III, 1958 - Band XII, 2009).
Van Groningen innoveerde het papyrologisch onderzoek. Papyrologische teksten werden voortaan bij voorkeur in hun onderlinge samenhang bestudeerd (archieven). Zijn opvolger, de jurist P.W. Pestman, breidde de interdisciplinaire (Grieks-juridische) aanpak uit tot de Egyptische (Demotische) teksten. Zo kwam er ook een Demotische Berichtigungsliste. Met steun van het Leids Universiteits Fonds (LUF) werd in 2002 de classicus K.A. Worp benoemd tot bijzonder hoogleraar in de Papyrologie. Hij gaf leiding aan het Leids Papyrologisch Instituut tot zijn emeritaat in 2008 en hield zich vooral bezig met Griekse en Latijnse papyri, ostraca en (was)tabletten.
Het Leids Papyrologisch Instituut is nog steeds een van de weinige instituten ter wereld waar men zowel Griekse als Demotische papyri kan bestuderen.
De medewerkers van het Instituut houden zich bezig met het publiceren van teksten uit verschillende collecties. De documenten worden niet gezien als op zichzelf staande teksten, maar steeds als objecten binnen hun context. De transcripties en vertalingen van de teksten zijn altijd voorzien van een uitgebreid commentaar, dat gedetailleerd ingaat op de verschillende aspecten van iedere tekst binnen zijn context van Grieks-Romeins Egypte.
Veel teksten maken deel uit van archieven: groepen documenten die al in de oudheid bijeengebracht zijn om persoonlijke of officiële redenen. De bestudering van dergelijke archieven blijft een van de specialiteiten van het Instituut.
Het Papyrologisch Instituut is gevestigd in twee kamers op de eerste verdieping van de Universiteitsbibliotheek van de Leidse Universiteit (ingang 6), in de directe nabijheid van een uitzonderlijke vakbibliotheek met alle Griekse en Demotische papyrusedities en het merendeel van de secundaire literatuur. Onderwijs en presentaties van stukken uit de collectie vinden plaats in nabijgelegen zalen in het UB-gebouw.
Sinds januari 2000 valt het Instituut binnen de Faculteit Geesteswetenschappen onder de onderzoeksgroep Leiden Institute of Area Studies (LIAS), School of Middle Eastern Studies (SMES). Binnen de letterenfaculteit heeft het Instituut verder banden met de opleidingen Griekse en Latijnse Talen en Culturen (GLTC), Geschiedenis en Oude Culturen van de Mediterrane Wereld (OCMW), waar verschillende colleges voor beginners zowel als gevorderden in de Griekse en Demotische Papyrologie worden aangeboden. Voor de Rechtenfaculteit wordt van oudsher het college Ancient Egyptian Law verzorgd.
In voorgaande jaren hebben de Letterenfaculteit en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) fondsen bijgedragen om de (nabije) toekomst van het Instituut te waarborgen, in het bijzonder voor de voortzetting van het werk aan de befaamde Berichtigungsliste. In de periode 2004-2008 is het Instituut daarnaast financieel ondersteund door de Gratama Stichting en het Leids Universiteits Fonds (LUF). In 2008 werd tijdelijke financiële ondersteuning verkregen voor het werk aan de Berichtigungsliste van de Arthur-und-Emil-Kiesslingstiftung te Marburg (Duitsland). Dankzij de ondersteuning van het LIAS, LUCAS en LUIH zijn de posities 0,8 Griekse papyrologie en 0,5 Demotische papyrologie voor de nabije toekomst gegarandeerd.