Het Leids Papyrologisch Instituut is het enige in Nederland en wereldwijd een van de weinige instituten waar papyri in Grieks (en Latijn), Demotisch (en Abnormaal-Hiëratisch) en Koptisch worden bestudeerd. De medewerkers publiceren originele teksten uit collecties in de hele wereld, waaronder onze eigen collectie.

Het Leids Papyrologisch Instituut is in 1935 opgericht door de graecus B.A. van Groningen en de rechtshistorici M. David en J.C. van Oven (zie ook De papyruscollectie). De aanleiding? De papyruscollectie die door E.P. Warren werd geschonken. Dit was een schenking onder voorwaarden: de papyri moesten worden uitgegeven en ze mochten niet het eigendom worden van een overheidsinstantie. De Warren-papyri werden uitgegeven in het eerste deel van een nieuwe serie: Papyrologica Lugduno-Batava, waarin tot op de dag van vandaag onderzoeksresultaten van niet alleen Leidse maar ook buitenlandse papyrologen worden gepubliceerd.

De colleges Griekse Papyrologie werden van oudsher verzorgd vanuit een interdisciplinaire invalshoek die destijds uniek was. Thematische werkcolleges namen een bijzondere plaats in, en doen dat nu nog. David en Van Groningen stelden voor hun studenten een Papyrologisch Leerboek samen (1940, Engelse vertaling 1946), waarvan de herziene versie nog altijd wereldwijd bij colleges papyrologie in gebruik is (P.W. Pestman, New Papyrological Primer, Second Edition Revised, 1994).

De collectie werd uitgebreid, eerst met papyri die door Van Groningen zelf in Egypte waren aangekocht, later ook met aankopen van antiquairs en schenkingen. Zo ontstond een gevarieerde studiecollectie die onmisbaar is voor onder meer de paleografiecolleges en sinds de zeventiger jaren ook regelmatig – en op verzoek – aan bezoekers wordt getoond.

Van Groningen innoveerde het papyrologisch onderzoek. Papyrologische teksten werden voortaan bij voorkeur in hun onderlinge samenhang bestudeerd, bijvoorbeeld als onderdeel van een archief: een groep documenten die al in de oudheid bijeengebracht is om persoonlijke of officiële redenen. Zijn opvolger, de jurist P.W. Pestman, breidde de interdisciplinaire (Grieks-juridische) aanpak uit tot de Egyptische (Demotische) teksten. Zo kwam er ook een Demotische Berichtigungsliste. Het Leids Papyrologisch Instituut is nog steeds een van de weinige instituten ter wereld waar men zowel Griekse als Demotische papyri kan bestuderen.

Met steun van het Leids Universiteits Fonds (LUF) werd in 2002 de classicus K.A. Worp benoemd tot bijzonder hoogleraar in de Papyrologie. Hij gaf leiding aan het Leids Papyrologisch Instituut tot zijn emeritaat in 2008 en hield zich vooral bezig met Griekse en Latijnse papyri, ostraca en (was)tabletten.

Naast het reguliere onderzoek en onderwijs namen de medewerkers van het Papyrologisch Instituut E.P. Wegener en E. Boswinkel na de oorlog de taak op zich om de toen al enige tijd niet meer verschenen Berichtigungsliste – een lijst van alle correcties op publicaties van documentaire Griekstalige papyri – nieuw leven in de blazen. Dit werk werd voortgezet in Leiden door Cisca Hoogendijk, eerst in samenwerking met Marburg en sinds 2009 in samenwerking met Heidelberg (Berichtigungsliste, Band III, 19858 – Band XIII, 2017).

De huidige medewerkers van het Instituut houden zich bezig met onderzoek op basis van papyrusteksten en het publiceren van nog onuitgegeven teksten uit verschillende collecties. De documenten worden niet gezien als op zichzelf staande teksten, maar steeds als objecten binnen hun context. De transcripties en vertalingen van de teksten zijn altijd voorzien van een uitgebreid commentaar, dat gedetailleerd ingaat op de verschillende aspecten van iedere tekst binnen zijn context van Grieks-Romeins Egypte.

Het Papyrologisch Instituut is gevestigd in twee kamers op de eerste verdieping van de Universiteitsbibliotheek van de Leidse Universiteit (ingang 6), in de directe nabijheid van een uitzonderlijke vakbibliotheek met alle Griekse en Demotische papyrusedities en het merendeel van de secundaire literatuur. Onderwijs en presentaties van stukken uit de collectie vinden plaats in nabijgelegen zalen in het UB-gebouw. 

Sinds januari 2000 valt het Instituut binnen de Faculteit Geesteswetenschappen onder het Leiden Institute of Area Studies (LIAS) en sinds 2022 ook onder het Leiden University Centre for the Arts in Society (LUCAS). Verschillende colleges in de Griekse, Demotische en Koptische papyrologie worden aangeboden binnen de opleidingen Griekse en Latijnse Taal en Cultuur (GLTC), Oude Nabije Oosten Studies (ONOS) en Geschiedenis.