Fred Janssen

Onderwijsvernieuwingen komen en gaan, maar er is één onderwijsideaal dat altijd zal blijven bestaan: studenten uitdagen op hun eigen niveau om diepgaand na te denken over en met de leerstof.

Functie

Wetenschappelijk Directeur/Hoogleraar Didactiek van de Natuurwetenschappen

Insituut

ICLON

Teaching Fellow

2014-2019

Praktische onderwijsaanpak

Hoewel de meeste docenten het ideaal van gedifferentieerd uitdagend onderwijs onderschrijven, is het lastig om dit te realiseren als je onderwijs verzorgt aan grote groepen studenten in de beperkt beschikbare tijd. Veel voorgestelde manieren om het onderwijs aan te pakken houden geen rekening met deze beperkingen. Docenten ervaren ze daarom als onpraktisch.

Tegen deze achtergrond wil ik dan ook graag een praktische onderwijsaanpak voor gedifferentieerd uitdagen ontwikkelen en beproeven. Het basisidee is eenvoudig. Terwijl veel onderwijs start met uitleg (bijvoorbeeld de basisprincipes van de evolutietheorie) gevolgd door makkelijkere en daarna moeilijkere toepassingsopdrachten (bijvoorbeeld de vraag: waarom hebben wij benen en geen wielen?) stel ik voor om onderwijs juist met zo’n moeilijkere toepassingsopdracht te beginnen (omdraaien). De studenten kunnen vervolgens zelf kiezen of ze na een korte uitleg de toepassingsopdracht al proberen te maken of eerst de uitleg nog langer volgen (selectief weglaten). Gedifferentieerd uitdagen door omdraaien en weglaten dus.

Deze aanpak is praktisch voor docenten omdat het hen in staat stelt hun onderwijs gedifferentieerd uitdagend te maken door kleine aanpassingen van bestaande onderwijsbouwstenen. De hier beschreven aanpak is niet alleen geschikt voor het gedifferentieerd uitdagend maken van colleges maar kan ook worden gebruikt voor het ombouwen van werkcolleges en practica. In het kader van mijn LTA-project wordt er nu geëxperimenteerd met deze aanpak door vakdidactici bij het ICLON en docenten in het PO, VO, HO en WO. Dit heeft geresulteerd in een brochure waarin zowel theoretische achtergronden als voorbeelden van de aanpak voor diverse vakken en onderwijsvormen beknopt en toegankelijk worden uitgewerkt.

Bekijk de uitgewerkte aanpak:
Lesgeven met perspectief; een generatieve toolkit voor het het blijvend uitbreiden van je onderwijsrepertoire, door Fred Janssen en Hans Hulshof, ICLON.

Fred Janssen (ICLON)

‘Wat mij aanspreekt aan de Teachers’ Academy is dat het collegiale uitwisseling stimuleert tussen docenten die ruime ervaring hebben opgedaan met onderzoeksgestuurde onderwijsvernieuwing.’

‘Veel onderwijsinnovaties lijken op de onmogelijke theepot van de Franse kunstenaar Jacques Carelman: geoptimaliseerd voor studenten maar onpraktisch voor docenten.’

‘Deze collegiale uitwisseling is mijn inziens essentieel voor continue onderwijsverbetering. Ik ben zelf al meer dan 20 jaar intensief betrokken bij onderzoeksgestuurde onderwijsvernieuwing, eerst als biologiedocent en vakdidactisch onderzoeker en sinds 1999 als lerarenopleider en docentonderzoeker gericht op het praktischer maken van onderwijsinnovaties. Daarbij is er altijd sprake geweest van nauwe verwevenheid tussen mijn onderwijs en mijn onderzoek.’