Tweede Wereldoorlog

De Duitse bezetter beval in 1940 het ontslag van alle Joodse medewerkers van de universiteit. Dit leidde tot protestredes door collega-academici.

Professor Rudolph Cleveringa hield een vlammend betoog tegen het ontslag van zijn Joodse collega's en medisch hoogleraar Ton Barge wijdde op dezelfde dag zijn college aan de onhoudbaarheid van de theorie van de rassenleer. Studenten gingen over tot staking en een aantal van hen ging in het verzet. De universiteit werd door de Duitsers gesloten.

In de jaren die volgden zouden vele medewerkers, studenten en alumni omkomen in vernietigingskampen, bij verzetsacties en door ziekte, honger en uitputting. Enkele maanden na de bevrijding, in september 1945, opende de Universiteit Leiden weer haar deuren.

Om het lijden en  het verzet te gedenken, benoemt de universiteit elk jaar een Cleveringahoogleraar die op 26 november een oratie houdt over het thema oorlog en onderdrukking. Ook zijn er in deze periode tal van Cleveringalezingen van Leidse hoogleraren in binnen- en buitenland.