Eendracht maakt macht? Lidstaten op het wereldtoneel
Organisaties als de EU leveren lidstaten soms enorm veel op, zonder dat inwoners van de lidstaten dat weten. Leidse wetenschappers onderzoeken hoe effectief samenwerkingsverbanden van lidstaten, zoals de EU of ASEAN, zijn bij het uitoefenen van invloed op de wereldpolitiek.
Naarmate de wereld globaliseert wordt het voor individuele staten steeds belangrijker, maar ook moeilijker, om de vormgeving van internationale afspraken en regelgeving te beïnvloeden. Joris Larik, expert op het gebied van Europees en Internationaal Recht, en collega-onderzoekers, zien dat landen via samenwerkingsverbanden als de EU erin slagen om hun stempel te drukken op internationaal beleid. De EU biedt lidstaten bijvoorbeeld een sterke positie bij internationale onderhandelingen op handelsgebied.
De EU als sterke onderhandelaar
"De EU zoekt onder meer voor lidstaten uit welke zaken ze wel en niet mogen bedingen binnen het internationale juridische kader. Enerzijds beperkt dat hun speelruimte op het internationale toneel. Anderzijds scheelt dat lidstaten vervolgens veel tijd en moeite", zegt Larik. "Bovendien voert de EU strategische, en indien noodzakelijk ook agressieve, onderhandelingen met andere landen, wat de positie van lidstaten ten goede komt. Het is binnen deze tijd van EU-scepsis dan ook verbazingwekkend dat het de EU zich niet lijkt in te spannen om aan burgers duidelijk te maken hoe succesvol ze zijn op dit gebied." ASEAN, een samenwerkingsorgaan van tien landen in Zuidoost-Azië (opgericht in 1967) kon successen boeken bij internationale onderhandelingen op het gebied van veiligheid en politieke samenwerking.
De wetenschappers brengen dit soort feiten aan het licht door internationale wetgeving en praktijk te analyseren. Ook kijken ze naar de effectiviteit van internationaal gerichte organisaties door hun doelen en organisatievormen te analyseren.
Ze brengen hun kennis onder meer over aan beleidsmakers. Zo riepen medewerkers van het Ministerie van Buitenlandse Zaken de hulp in van Leidse onderzoekers bij het opstellen van een input document voor gebied van het gemeenschappelijke buitenlands- en veiligheidsbeleid van de EU. Dankzij de kennis van de juridische Europese kaders kunnen de Leidse onderzoekers aangeven op welke gebieden Nederland vooral moet inzetten. “Cybersecurity en cyber governance is bijvoorbeeld een belangrijk thema”, zegt Larik. “Je kunt op nationaal of Europees niveau regels opstellen om de digitale veiligheid te vergroten, maar die regels kunnen op gespannen voet staan met rechten van het individu. Bijvoorbeeld als het gaat om je privacy te waarborgen, inclusief het zogenaamde recht om ‘vergeten’ te worden, wat voor veel burgers in de EU een belangrijke verworvenheid is.”
Internationale handel is een ander onderwerp waarover op trans-Atlantisch niveau juridische afspraken moeten worden gemaakt. De Europese Unie en de Verenigde Staten willen een gerechtshof in het leven roepen dat bemiddelt bij geschillen tussen bedrijven en landen op het gebied van investeringen. Op welke manier moet dat gerechtshof rekening gaan houden met bestaande Europese wetgeving, met name wat betreft milieubescherming en economische en sociale rechten?
Wereldzeeën
Op dit moment kijken de Leidse wetenschappers, in samenwerking met verschillende Nederlandse ministeries en internationale partnerorganisaties, ook in het bijzonder naar het opstellen van regelgeving en beleidsmatig advies om wereldzeeën veiliger te maken en schoon te houden. Specifiek zoeken ze naar antwoord op vragen als: hoe bestrijd je piraterij (welke partijen houden zich daar allemaal mee bezig, hoe krijg je statelijke en niet-statelijke actoren bij elkaar aan de overlegtafel)? Hoe gaan we om met klimaatverandering en de gevolgen daarvan voor de zee? Regelmatig kunnen studenten meedoen bij het onderzoek en direct praktische ervaring opdoen.