Saskia als Flora

Rembrandt schilderde deze Flora, de Romeinse godin van de lente, in 1634. De voorstelling is te zien bij het poortgebouw met daarachter de weelderige flora van de Hortus botanicus van de universiteit. Ongetwijfeld kende Rembrandt, die bijzondere naturalia verzamelde, de Leidse Hortus van nabij. Deze oudste botanische tuin van Nederland was toen al openbaar toegankelijk

Bloemen

Dit schilderij van de Romeinse godin van de lente en de overvloed staat bekend als ‘Saskia als Flora’. Een tikkeltje dromerig kijkt Flora ons aan. In haar hand heeft ze een arcadische staf versierd met bloemen en takjes. Haar rijke fantasiegewaad bolt op en Rembrandt toont weer hoe meesterlijk hij delicate, geplooide stoffen weet na te bootsen en laat glimmen. De uitbundige haarkrans is versierd met diverse bloemen die in de Hortus botanicus bloeiden en nog altijd bloeien, zoals de tulp en de witte roos. De Hortus is in 1594 aangelegd als kruidentuin voor geneeskundestudenten maar al snel werden hier ook andere planten gekweekt.

Saskia

De vraag is of dit schilderij een portret is van Rembrandts echtgenote Saskia als Flora, of dat Saskia alleen model heeft gestaan om deze godin uit te beelden. Daarover verschillen de meningen. De Friese Saskia Uylenburgh (1612-1642) trouwde in 1634 met Rembrandt. Ze kwam uit een rijke familie en haar vader Rombertus was burgemeester van Leeuwarden. Interessant detail: Rombertus had met Willem van Oranje, de stichter van de Leidse universiteit, onderhandeld over de oprichting van een universiteit in Franeker en dat lukte in 1585. Vader Rombertus en moeder Sjoukje zouden niet oud worden; al op haar twaalfde werd Saskia wees.

Muze

De zo karakteristieke Saskia – met haar ronde gezicht en open blik – was Rembrandts grote muze. Hij portretteerde haar in uiteenlopende gedaantes. Zoals Flora, Minerva en bijbelse vrouwen. Vermoedelijk kenden Rembrandt en Saskia elkaar via haar oom, de Amsterdamse kunsthandelaar Hendrick Uylenburgh, bij wie Rembrandt een tijd in het atelier werkte. Het paar kreeg samen vier kinderen van wie alleen Titus de kindertijd overleefde. Helaas stierf Saskia op 29-jarige leeftijd, vermoedelijk aan tuberculose. Rembrandt verkocht deze Flora aan zijn vriend en beschermheer Jan Six. Opvallend is dat Rembrandt na Saskia’s dood zijn huishoudster en nieuwe geliefde Hendrickje Stoffels ook schilderde als… Flora.