Een slechte nier herstellen of een nieuwe nier op bestelling
Zoeken naar manieren om de noodzaak tot niertransplantatie te vertragen en proberen om nieren op maat te bouwen.
Een tekort aan donornieren dwingt artsen nieuwe wegen te bewandelen om de groeiende groep nierpatiënten effectief te kunnen behandelen. In het LUMC zijn onderzoekers voortdurend op zoek naar nieuwe behandelingsopties. Via klinische trials zoeken ze uit of stromale cellen transplantatieafstoting kunnen voorkomen of de noodzaak tot transplantatie kunnen vertragen. De onderzoekers proberen zelfs om nieren op maat te bouwen.
Nierziekte
Nederland telt zo’n 60.000 nierpatienten. Bij meer dan een kwart van deze patiënten werken de nieren zo slecht dat ze zijn aangewezen op dialyse of transplantatie. Nierdialyse vervangt de belangrijkste functie van de nier, het zuiveren van het bloed, maar gedeeltelijk. Binnen 5 jaar sterft zo’n 70% van de patiënten die zijn aangewezen op nierdialyse. Daarom staat een groot deel van deze patiënten op een wachtlijst voor een donornier. De overlevingskansen zijn met een donornier aanzienlijk groter. Het aantal beschikbare donornieren is echter gering en met een toename van het aantal nierpatiënten wordt de wachttijd alleen maar langer.
Nieren herstellen met stromale cellen
De Mesenchymale stromale cellen (MSC), die zo veelbelovend zijn voor de behandeling van Graft-versus-host ziekte, worden ook onderzocht voor de behandeling van patiënten met nierziekten. Hun immuun onderdrukkende eigenschap wordt momenteel getest bij patiënten die een niertransplantatie ondergaan. Zo willen de onderzoekers erachter komen of de kans op het afstoten van de getransplanteerde nier wordt verkleind. Patiënten die een niertransplantatie ondergaan moeten veel medicijnen innemen om het immuunsysteem te onderdrukken. Deze medicijnen hebben vaak ernstige bijwerkingen. Een niertransplantatie in combinatie met MSC zou een manier zijn om de hoeveelheid medicijnen en daarmee de bijwerkingen te verminderen.
Naast de bovengenoemde MSC werkt de groep van Ton Rabelink aan orgaan specifieke MSC. Dit zijn MSC die worden geïsoleerd uit de nier. Binnen het door de EU gesponsorde STELLAR project wordt onderzocht of deze nier-MSC beter toegerust zijn om een zieke nier te regenereren. De zieke nier zou als het ware weer een beetje beter gemaakt kunnen worden waardoor de noodzaak voor dialyse kan worden uitgesteld of zelfs kan komen te vervallen.
Een nieuwe nier op bestelling
In nauwe samenwerking met een groep in Australia onderzoekt de groep van Ton Rabelink of het mogelijk is om een nier op bestelling te maken. Ze gebruiken hiervoor varkensnieren waar alle cellen uitgehaald worden. Dit proces resulteert in een nier waarvan alleen het 'skelet' nog over is. Het nierskelet wordt vervolgens bekleed met cellen die afkomstig zijn van de patiënt. Alle losse onderdelen voor het bouwen van een nier zijn momenteel voorhanden. Het in elkaar knutselen van de nier is echter een heel ingewikkeld proces. De cellen die gebruikt worden om het skelet te bekleden moeten een ingewikkelde procedure ondergaan om van stamcel uit te groeien tot verschillende nierspecifieke cellen. De juiste cellen moeten bovendien in voldoende hoeveelheden opgekweekt worden en daarna op de juiste plaats in het skelet terecht komen. Er is nog veel onderzoek nodig voordat de eerste nier op maat getransplanteerd kan worden. Maar als het zover is, betekent dit een enorme medische doorbraak: een oplossing voor het tekort aan donornieren.
Kijk voor meer informatie over dit onderzoek op de STELLAR-website.