Nieuwe technieken voor medicijn tegen tuberculose
Wereldwijd krijgen jaarlijks ongeveer 9 miljoen mensen tuberculose. Onderzoek naar nieuwe medicijnen tegen deze ziekte heeft een flinke impuls gekregen door efficiëntere technieken en nieuwe inzichten in hoe de tuberculosebacterie werkt.
Nieuwe medicijnen
De tuberculosebacterie is steeds vaker bestand tegen antibiotica. Moleculair celbioloog Herman Spaink zoekt daarom naar nieuwe medicijnen tegen deze bacterie. Hiervoor onderzoekt hij hoe de tuberculosebacterie werkt en op welke manier de ziekte kan worden gestopt. Spaink: 'Mensen die tbc hebben, vermageren sterk: één van de eerste symptomen van de ziekte. Dankzij ons onderzoek weten we nu dat dit komt doordat de bacterie een bepaald gen beïnvloedt. De bacterie is daardoor in staat om het menselijke metabolisme in de war te sturen. Met medicijnen willen we de betrokken genen beschermen.'
Zebravis
Moleculen zijn de bouwstenen voor nieuwe medicijnen. Wanneer er moleculen gevonden zijn die potentieel tuberculose tegen kunnen gaan, moeten deze getest worden. Voor dit onderzoek is de zebravis een ideaal modelorganisme. Het immuunsysteem van de zebravis reageert hetzelfde op de tuberculosebacterie als het menselijke immuunsysteem, waardoor de voorspelling of een medicijn in de mens werkt accurater is dan met andere modellen. Daarbij plant de zebravis zich snel voort en embryo’s ontwikkelen zich razendsnel. Al na 24 uur zijn de belangrijkste organen gevormd en na drie dagen komen de jonge visjes al uit het ei. Doordat de visjes, die er nog als embryo’s uitzien, klein en doorzichtig zijn kunnen ze makkelijk bekeken worden onder de microscoop. Zo kan het ontstaan en verloop van tuberculose gevolgd worden.
Efficiënte technieken
De aanschaf van een robot waarmee grote aantallen embryo’s van zebravisjes tegelijk kunnen worden geïnjecteerd met de tbc-bacterie heeft het onderzoek van Spaink een grote impuls gegeven. Eerder moest de bacterie handmatig in de zebravisembryo’s worden ingebracht. Dat was zeer arbeidsintensief en werkte dus vertragend in het onderzoek om nieuwe medicijnen te testen. Nu het injecteren is geautomatiseerd, kan sneller en efficiënter worden gewerkt. Ook is het sinds kort mogelijk om met robots en automatische herkenning van microscopische beelden uitzonderlijk snel het effect van nieuwe medicijnen te testen in zebravisembryo’s. Met deze nieuwe methodes hoopt Spaink snel nieuwe medicijnen te ontdekken die werkzaam zijn tegen tbc, waarmee globaal een derde van de wereldbevolking geïnfecteerd is.