Een vaccin tegen aderverkalking

Atherosclerose (aderverkalking) is de meest voorkomende oorzaak van een hartinfarct of beroerte, en één van de meest voorkomende doodsoorzaken in de westerse wereld. Mensen met aderverkalking moeten levenslang medicijnen gebruiken. Een vaccin tegen atherosclerose zou daarom een doorbraak zijn.

Ontstekingsreactie indammen

Bij atherosclerose slibt een bloedvat aan de binnenkant dicht met cholesterol uit het bloed. Dit wordt veroorzaakt door een overmaat aan cholesterol in het bloed. Op de plek waar het aanslibsel ontstaat, dringen witte bloedcellen de bloedvatwand binnen en raakt het ontstoken. Atherosclerose is dus in zekere zin een overdreven afweerreactie tegen eigen lichaamsweefsel. Johan Kuiper, hoogleraar Therapeutische Immunomodulatie, heeft een grote Europese subsidie ontvangen voor een project dat beoogt om die ontstekingsreactie door middel van een vaccin in te dammen of zelfs te voorkomen. Een vaccin tegen een infectie met een bacterie of virus is er op gericht het immuunsysteem alerter te maken en voor te bereiden op een krachtige afweerreactie. Dat gebeurt door immuuncellen van een bepaald type (CD8+ T-cellen) te werven die specifiek die ene indringer aanvallen.

Vaccinatie kan er echter ook toe leiden dat het immuunsysteem niet reageert op iets wat normaliter een ontstekingsreactie zou veroorzaken. Kuipers vaccin werft een ander type immuuncellen (CD4+ T-cellen) die een verminderende werking hebben op ontstekingen. Deze T-cellen herkennen de lichaamseigen eiwitten in de bloedvatwand en verminderen de auto-immuunactiviteit tegen deze eiwitten.

Niet meer levenslang medicijnen slikken

In het gunstigste geval zou een vaccinatie tegen atherosclerose maar enkele keren te hoeven worden toegediend, waarna het lichaam lange tijd beschermd is. Dat is een heel wat gunstiger vooruitzicht dan levenslang medicijnen slikken om het cholesterolgehalte in het bloed laag te houden. Iets wat meer dan een miljoen Nederlanders nu doen.