De Universiteit Leiden onderzoekt de blijvende impact van koloniale overheersing en de trans-Atlantische slavenhandel. Onderzoek laat zien hoe de VOC en de slavenhandel in Nederlands-Indië politieke, economische en ecologische sporen na heeft gelaten in het huidige Indonesië.

Slavernij en dwangarbeid kwamen ook voor in andere gebieden onder Nederlands bewind in de 17e tot 20e eeuw, zoals Zuid-Afrika en Sri Lanka. Leids onderzoek biedt waardevolle inzichten in de afschaffing van de koloniale slavernij in 1834 en 1844, nadat Nederlanders verdreven waren door de Britten, en ontwikkelt methodes om deze processen te analyseren vanuit het perspectief van slaafgemaakten en hun nazaten. 

In Leiden bestuderen we in brede zin de impact van het koloniale en slavernijverleden op identiteitsvorming, ecologie, economie en staat, met behulp van koloniale en lokale bronnen en in samenwerking met instellingen in koloniaal en postkoloniaal Afrika, Amerika, het Caribisch gebied en Zuid- en Zuidoost-Azië. Daarbij bestuderen we de (gedwongen) circulatie van mensen, goederen, waarden en ideeën door de eeuwen heen. De aandacht in het onderzoek ligt daarbij onder meer op de (politiek-culturele) veerkracht van mensen die deze onderdrukking doorstonden en op het zichtbaar maken van verzet. Daarnaast richt onderzoek zich op de de doorwerking van koloniale politiek, economie en cultuur op belangrijke maatschappelijke kwesties als racisme en de hedendaagse wereldwijde ongelijkheid. 

Leiden biedt een platform voor gesprekken tussen wetenschappers, beleidsmakers en nazaten van getroffenen, en draagt bij aan het aanpakken van de erfenis van kolonialisme en slavernij. 

Het KITLV in Leiden is een belangrijk centrum voor onderzoek naar koloniale geschiedenis, met focus op Indonesië, Suriname en de Cariben.