In deze reeks onderzoeken we verleiding in al haar facetten. Van indringende toespraken van politici tot flirten op een eerste date, en van verfijnde technieken van reclamecampagnes tot grootschalige manipulaties van buitenlandse geheime diensten.

Onze aandacht, tijd en overtuigingen zijn een waardevolle prooi, de reden dat we van alle kanten worden bespeeld. Juist daarom is het belangrijk om de mechanismen achter verleiding te doorgronden. Verleidingen zelf kunnen we niet ontlopen; ze horen bij wie we zijn. Of zoals Oscar Wilde het treffend opschreef: ‘I can resist anything but temptation.’

Professor Dr. Casper de Jonge, hoogleraar Griekse Taal- en Letterkunde, Universiteit Leiden

De oude Grieken wisten dat liefde niet zonder overtuigingskracht kan. Hetzelfde geldt voor politiek, rechtspraak en onderwijs. Peitho, godin van de verleiding, werd daarom ook de beschermvrouw van de retorica, de kunst van het overtuigen, die in Griekenland en Rome tot grote bloei kwam.

In deze lezing wordt ingegaan op de geschiedenis en theorie van het verleiden en overtuigen in de antieke wereld.
Deze geschiedenis is nauw verbonden met de opkomst van de democratie. Docenten in de retorica ontwikkelden een gedetailleerd systeem van regels waarmee sprekers hun publiek konden bespelen.

De klassieke regels gelden vandaag de dag nog steeds. Om dat te illustreren worden twee speeches ontleed - één uit de oudheid en een actuele toespraak. De actrice Eva Mathijssen zal deze tijdens de lezing voordragen.

Ten slotte komt de retorica van onze tijd aan bod: wat zijn de retorische geheimen en valkuilen van Trump, Meloni, Rutte, Wilders en Schoof?

Dr. Coen Wirtz, universitair docent Sociale, Economische en Organisatiepsychologie, Universiteit leiden

Wat maakt een reclame onweerstaanbaar? Hoe overtuigen campagnes ons om bepaalde keuzes te maken? Waarom laten we ons verleiden door reclames? 

Vanuit de psychologie weten we dat mensen niet altijd rationeel beslissen. Reclames spelen hier slim op in: door emoties op te roepen, informatie zorgvuldig te framen en in te spelen op onze sociale behoeften zoals erbij willen horen, controle willen houden of niets willen missen. Maar het gaat verder. Hoe beïnvloedt de geloofwaardigheid van een boodschap of de aantrekkelijkheid van de afzender ons gedrag? En kan reclamepsychologie worden ingezet om niet alleen te verleiden tot consumptie maar ook gedragsverandering te stimuleren, voor een gezonder en duurzamer leven?

Dr. Iliana Samara, universitair docent Cognitieve Psychologie, Universiteit Leiden

Why does one person in a room grab your attention while others fade into the background? Attraction is more than just a spark - it shapes how we focus, perceive, and connect. This lecture explores the psychology behind attraction and its critical role in our interactions with others.

When someone catches your eye, your attention locks onto their gestures and expressions. Research combining speed-dates, experimental tasks, and eyetracking reveals how this focus operates. Attraction doesn’t just guide attention; it shifts our perception, making a neutral look seem warmer or a casual remark feel significant.

Moreover, attraction is associated with subtle interpersonal synchrony. From mirroring movements to aligning emotions - even heart rates - this subtle coordination strengthens our connections. By studying these dynamics, we gain deeper insight into how we can foster meaningful bonds.
Whether you are curious about the science behind the spark or intrigued by the deeper cognitive processes that shape our social interactions, this lecture offers a window into this topic.

NB: This lecture will be in English.

Heidi Nieboer, onderhandelcoach en Marjolein Smit-Arnold Bik, leidinggevende politie

In een kroeg heeft een bewapende man acht mensen gegijzeld. De deuren zijn gebarricadeerd en er is alleen telefonisch contact. Pers, publiek en politie hebben de kroeg omsingeld. De man is opgefokt en eist een vluchtauto en vijf miljoen euro, anders schiet hij zijn gijzelaars neer. De politie heeft maar één doel: de man geeft zich over  en zowel hij als de gegijzelden blijven ongedeerd.

Het is de taak van de politieonderhandelaar om dit voor elkaar te krijgen. Hoe doen deze onderhandelaars dat? Hoe zorg je ervoor dat iemand in die situatie naar je luistert en uiteindelijk doet wat je vraagt?

Heidi Nieboer (voormalig politieonderhandelaar) en Marjolein Smit-Arnold Bik (leidinggevende bij de politie) vertellen over de zes principes waar politieonderhandelaars gebruik van maken. Daarbij maken zij de vertaling naar meer alledaagse onderhandelingen, die iedereen weleens moet voeren zoals salarisonderhandelingen, het kopen van een huis of de bedtijd van je kinderen.

Ir. Rogier Schneemann, muzikant, songwriter en muziekproducent

Zoals in de jaren tachtig popmuziek voorgoed veranderde door de televisiezender MTV, moest door de komst van het internet de muziekindustrie zichzelf opnieuw uitvinden.

Jongeren luisteren tegenwoordig vooral naar muziek via platforms waar niet voor betaald hoeft te worden. Ook kunnen individuele creatievelingen  direct hun publiek bereiken, zonder tussenkomst van allerlei poortwachters.  
De grote muzieklabels moeten op zoek naar nieuwe verdienmodellen, waardoor ze zich meer zijn gaan richten op onze individuele aandacht.

Wat betekent dit voor de populaire muziek? Hoe heeft het luisteren via streamingdiensten als Spotify de structuur van popsongs veranderd? Welke kenmerken hebben alle hedendaagse populaire liedjes gemeen? En waarin verschillen ze? Op welke manieren houdt een popliedje onze aandacht vast?

De makers van popmuziek lijken nu vrijer te zijn, maar tegelijkertijd wordt de rol van de Artist & Repertoire manager steeds belangrijker- het aanbod aan nieuwe muziek is heel groot, maar welke liedjes daarvan zijn het waard om in te investeren?

Huib Modderkolk, onderzoeksjournalist bij de Volkskrant

Internetkabels die het plots niet meer doen, stroomuitval, voortdurende digitale aanvallen, het kabinet dat Nederlanders op het hart drukt om een noodpakket aan te schaffen. Europa ligt onder vuur. Waar komt de dreiging vandaan en hoe ziet die eruit? Zijn onze vrede en veiligheid in gevaar? 

Huib Modderkolk vertelt over de onzichtbare oorlog waar internet een wapen is geworden en cyberspecialisten en hackers de strijdkrachten. Wie bepaalt wat wij zien, horen en geloven? En hoe kwetsbaar zijn we als landen en burgers in dit digitale slagveld?

Huib Modderkolk is onderzoeksjournalist bij de Volkskrant en ontving voor zijn werk de prestigieuze prijzen De Tegel (2016), De Loep (2018 en 2020) en De Prijs van het Vrije Woord (2022). Zijn boeken ‘Het is oorlog maar niemand die het ziet’ en ‘Dit wil je écht niet weten’ werden bestsellers.