Al zo’n kleine 2500 jaar geeft de Griekse tragedie een soms pijnlijk soort plezier en stof tot nadenken. Elke keer dat Euripides’ Medea wordt opgevoerd, breekt het publiek zich het hoofd over de drijfveren van deze moordende moeder. Die ervaring delen honderdduizenden kijkers en lezers. En toch valt er ook elke keer iets nieuws te beleven in de manier waarop zo’n stuk in verschillende periodes en door verschillende wetenschappers bekeken wordt. Dat hangt samen met de specifieke vragen en aandachtspunten van elke periode en elke sociale en culturele context. Het bijzondere van de Griekse tragedie is dat zij zich telkens weer leent voor zulke nieuwe invalshoeken. Natuurlijk wel met meer of minder succes.

In deze collegeserie staan de ‘Grote Drie’ van de Griekse tragedie uit de vijfde eeuw voor Christus centraal: Aeschylus, Sophocles en Euripides. Telkens vormen één tragedie en de stress-situatie die erbij hoort, het uitgangspunt voor een behandeling van ‘het laatste nieuws’.Maar we vragen ons ook af wat een tragedie over een antieke asielcrisis ons kan leren over onze eigen omgang met migratie en vluchtelingen. Hoe je tragedies therapeutisch kunt gebruiken om over stress en trauma te praten. Hoe de Grieken aankeken tegen de relatie tussen mens en de natuurlijke omgeving, ons ecosysteem. En hoe mensen zich verhouden tot ‘de dingen’, de objecten om hen heen. Want mensen functioneren niet alleen in een sociale en natuurlijke context, maar ook in een wereld van spullen. En die doen meer dan je denkt.

Kenden de Grote Drie al die ideeën en inzichten waarmee wij naar hun tragedies kijken? Nee, maar de kijkerservaring door de eeuwen heen is wel dat er voor elke periode een onderliggend psychologisch realisme en aannemelijkheid in hun stukken zitten. Die laten toe dat we telkens weer met nieuwe ogen naar deze oude drama’s kunnen kijken en iets zien dat de moeite waard is.

Prof.dr. Ineke Sluiter is hoogleraar Griekse literatuur en letterkunde aan de Universiteit Leiden. Zij schrijft over antieke literatuur en over antieke en moderne ideeën over taal, van grammatica tot vrijheid van meningsuiting. In 2010 won zij de prestigieuze Spinozaprijs. Van 2020 tot 2022 was ze president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). In mei 2024 kwam onder redactie van Sluiter, Lucien van Beek, Ton Kessels en Albert Rijksbaron een geheel nieuw woordenboek Grieks/Nederlands uit. Dit woordenboek is in open access door iedereen online te raadplegen.