Sociale Wetenschappen

Jaaroverzicht FSW 2023

Bij FSW doen we op het gebied van onderzoek en onderwijs prachtige projecten. Interdisciplinair, vanuit onze waarden gedreven, in samenwerking met de wereld om ons heen. Een aantal van de mooiste projecten lichten we graag uit. Dit is ons jaaroverzicht van 2023.

Inhoud van dit artikel

Onderzoek naar infrastructuurprojecten in Ghana en Marokko

De complexe aard van infrastructuurprojecten, waaronder havens, snelwegen en spoorwegen, wordt in het onderzoek van Carola Hein en Sabine Luning ontrafeld in relatie tot geopolitieke factoren, economische systemen, politieke belangen en culturele waarden die een directe invloed hebben op de burgers. Met de LUF subsidie die zij ontvangen hebben zullen Sabine Luning en Carola Hein de nadruk leggen op de belangrijke rol die infrastructuur speelt in het denken over ontwikkeling in Afrika.

Onderzoek naar veranderend landschap van vrije en open source software

John Boy gaat het veranderende landschap van vrije en open source software onderzoeken. In samenwerking met leden van het d12n onderzoekscluster zal hij de genuanceerde manieren bekijken waarop kritische technologen hun inspanningen afstemmen op digitale technologie om het politieke doel van het verdedigen van het publieke belang te handhaven. Dit onderzoek is cruciaal om te begrijpen hoe we digitale systemen die het algemeen belang dienen, in de toekomst kunnen ontwikkelen, onderhouden en beschermen.
Lees ook: John Boy heeft een beurs gekregen van het Digital Infrastructure Insights Fund (D//F).

Moji Aghajani past AI en big data toe in onderzoek naar depressie bij jongeren

Depressie en angststoornissen bij jongeren veroorzaken wereldwijd grote problemen. Het is onduidelijk welke factoren hierbij een rol spelen. Er is daarom dringend behoefte aan een nieuwe benadering waarbij de focus ligt op de individuele patiënt, met gepersonaliseerde analyses door gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) en grote datasets (big data).

Moji Aghajani - universitair docent aan het Instituut Pedagogische Wetenschappen -onderzoekt deze paradigmaverschuiving door AI en big data toe te passen in een bestaand klinisch consortium met circa 10.000 deelnemers. Hiermee beoogt hij de relevantie en haalbaarheid van deze benadering te bevestigen of te weerleggen.

Dit onderzoeksproject wordt gefinancierd door een Fonds op Naam via het Leiden Universiteits Fonds.

Lees ook: AI en big data binnen Jeugd ggz: Hype of hoop?

Van links naar rechts: Barthe Stokhuyzen (schenker), Moji Aghajani (onderzoeker) en Lilian Visscher (LeidVan links naar rechts: Barthe Stokhuyzen (donateur), Moji Aghajani (onderzoeker) en Lilian Visscher (Leiden Universiteits Fonds)

De CWTS Kennisagenda 2023-2028

Op 01 januari 2023 lanceerde het CWTS zijn nieuwe Kennisagenda, ons strategisch plan voor de komende vier jaar. We wilden niet alleen een nieuw onderzoeksprogramma ontwikkelen, maar ook de verschillende activiteiten van ons instituut er in opnemen: onderzoek, ontwikkeling van instrumenten, beleidsinterventies, opleidingen, om er maar een paar te noemen. De uiteindelijke Kennisagenda was het resultaat van een lang proces, waarbij alle collega's van het CWTS betrokken waren. In 2022 hebben we twee onderzoeksretraites gehouden om samen na te denken over wat belangrijk voor ons is in ons werk en om nieuwe ideeën en zelfs droomprojecten te ontwikkelen. Sinds 2023 zijn we georganiseerd in drie focal areas die elk met hun eigen accenten werken aan de doelen van onze Kennisagenda 2023-2028. Het teamwerk gaat door!

STI 2023

In 2023 organiseerde het CWTS de 27e Internationale Conferentie over Indicatoren van Wetenschap, Technologie en Innovatie. De conferentie vond plaats van 27-29 september in de Stadsgehoorzaal in Leiden, maar de organisatie was al maanden eerder begonnen. In totaal waren meer dan 26 collega's betrokken bij verschillende task forces, die allerlei aspecten organiseerden, van het reviewproces tot communicatie, het sociale programma en de organisatie van sessies. We zijn vooral trots op het open reviewproces van inzendingen voor de conferentie, evenals op het feit dat de conferentie werd georganiseerd als een hybride evenement, waardoor zowel fysieke als online deelname mogelijk was. Uiteindelijk was de conferentie een groot succes, met 287 deelnemers persoonlijk aanwezig en 68 online.

Onderzoek naar jongerenorganisaties politieke partijen door de tijd heen

Als ‘buitenpromovendus’ aan de Universiteit Leiden schreef Charlotte de Roon een proefschrift over politieke jongerenorganisaties in Nederland. Haar proefschrift, getiteld The Functioning of Dutch Party Youth Wings: A Comparison of the 1980s and 2010s, gaat over de jongerenorganisaties van Nederlandse politieke partijen. De Roons centrale vraag luidt: in hoeverre is het vermogen van deze organisaties om jongeren te mobiliseren, representeren en socialiseren in het politieke systeem door de tijd heen veranderd?

Charlotte de Roon won dit jaar de Els Witte Prijs, die jaarlijks wordt uitgegeven door de Vlaamse Vereniging voor Politieke Wetenschappen (VPW) en de Nederlandse Kring voor de Wetenschap der Politiek (NKPW). Daarmee leverde zij een ‘indrukwekkende bijdrage aan het onderzoeksveld, zowel op analytisch, methodologisch als empirisch vlak’, aldus de jury. Bovendien stak haar keuze voor een ‘ten onrechte onderbelicht onderwerp’ erbovenuit.

Lees meer: over het proefschift van Charlotte de Roon

Omschakeling naar open-source alternatief voor SPSS: R

Bij Politieke Wetenschap is er in het statistiekonderwijs overgeschakeld naar een open-source alternatief voor SPSS: R. Dit past bij de ontwikkelingen op het gebied van Open Science, ook wordt R inmiddels steeds meer gebruikt in het werkveld. Leila Demarest, Tom Louwerse, Tim Mickler en Josh Robison hebben materialen ontwikkeld ter ondersteuning van docenten en studenten, zoals kennisclips over R (in samenwerking met Marijn Nagtzaam) en een Brightspace training voor docenten. Dit project leverde een nominatie op voor de Casimirprijs, een facultaire waardering van onderwijsteams die vernieuwing en innovatie in onderwijs realiseren.

Onderzoeken naar immigratiebeleid, culturele stereotypering en andere vernieuwende onderzoeken

Dit jaar zijn er aan het Instituut Politieke Wetenschap diverse wetenschappelijke projecten mogelijk gemaakt, dankzij een aantal onderzoeksbeurzen. Zo onderzocht Katharina Natter geliberaliseerd immigratiebeleid in autocratische landen. Uit haar onderzoek bleek, tegen theoretische verwachtingen in, dat autoritaire leiders niet altijd de immigratie beperken. Hiervoor ontving Natter een NWO Veni-subsidie.

Daarnaast zette Adina Akbik haar nieuwe project ‘EUROTYPES’ op, waarbij ze onderzoek doet naar de impact van culturele stereotypen in Europese beleidshandhaving. Wat haar onderzoek zo vernieuwend maakt, is de focus. Akbik zal namelijk stereotypering bestuderen onder ambtenaren die EU-beleid in de praktijk uitvoeren, in tegenstelling tot politieke elites die betrokken zijn bij de besluitvorming. Hiervoor ontving ze een ERC Starting Grant.

Daarnaast zijn er nog andere onderzoeken die met hun vernieuwende insteek een beurs wisten te behalen. Zo werden er maar liefst 6 NWO XS beurzen toegekend aan Leidse politicologen, waaronder Adina Akbik, Gisela Hirschmann, Hilde van Meegdenburg, Jonathan Phillips, Vasiliki (Billy) Tsagkroni en Rebecca Ploof.

Goed onderwijs in suïcidepreventie voor alle psychologiestudenten

Een team Leidse psychologen heeft een landelijke leerlijn suïcidepreventie voor het psychologieonderwijs ontwikkeld, getest en uitgerold. In samenwerking met 113 Zelfmoordpreventie en RINOgroep Utrecht is digitaal lesmateriaal ontwikkeld. Deze e-learningmodules worden 'blended' ingezet in het bachelor-, master- en post-masteronderwijs Psychologie. 'Bij elke stap in dit waardevolle project is teamwork het geval', aldus Joanne Mouthaan. 'Van de ontwikkeling tot aan het uitrollen: het lukt dankzij samenwerking tussen gedreven ambassadeurs op verschillende plekken en niveaus. En samen maakt het ook heel leuk en inspirerend om te doen!'

Lees ook: Psychologieonderwijs over suïcidepreventie gehonoreerd met Casimirprijs

Een swingende wetenschapper: Marjolein Fokkema verbindt disciplines met algoritmes en popsongs

Van het voorspellen van Alzheimer tot de groei van organismen: de algoritmes van psycholoog Marjolein Fokkema zijn toepasbaar in vele disciplines. Ze leveren ook inspiratie voor haar liedjes, theater én levenslessen. Fokkema ontwerpt machine learning algoritmes: slimme statistische modellen die met een reeks instructies razendsnel patronen uit gegevens opsporen en voorspellingen kunnen doen. ‘Psychologen moeten ze kunnen gebruiken bij beslissingen en onderzoekers moeten er hun theorieën mee kunnen toetsen.’

Wat drijft deze rockende wetenschapper?
Lees ook: Een swingende wetenschapper: Marjolein Fokkema verbindt disciplines met algoritmes en popsongs

Mary-Jo & the Support Vector Machines

Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.

Bekijk de video op de oorspronkelijke website of

Rachel Plak maakt podcastserie over zelfreflectie bij jongeren

In een podcastserie maakt universitair docent bij Pedagogische Wetenschappen Rachel Plak psychosociale problematiek die speelt bij jongeren bespreekbaar. Dit om de ontwikkeling van meer ernstige problemen te voorkomen.

“Het doel van deze podcastserie is om jongeren te laten reflecteren op hun binnenwereld en deze bespreekbaar te maken met anderen”, aldus Rachel Plak.

De podcastserie is onderdeel van het grootschalige en interdisciplinaire onderzoeksproject Expeditie Binnenwereld.

Lees ook: Rachel Plak ontvangt subsidie voor podcastserie over zelfreflectie jongeren

BrainTrain-team verzorgt lesprogramma over nepnieuws

Met het lesprogramma Brein & Fake News leren middelbare scholieren (havo en vwo) hoe hun brein prikkels en informatie verwerkt en waarom we gevoelig zijn voor fakenews. Mediawijsheid komt aan bod en vaardigheden om zelfstandig en vol vertrouwen de informatie die ze tot zich nemen te kunnen factchecken.

Leerlingen ervaren door middel van VR en illusie- en associatie-experimenten dat hun eigen werkelijkheid niet altijd de enige is en hoe makkelijk bepaalde prikkels ons brein kunnen manipuleren.

Het BrainTrain-project is onderdeel van het stimuleringsgebied Sociale Veerkracht & Veiligheid. De pilotfase van de les is mede mogelijk gemaakt door de Young Academy Leiden Outreach grant.