De Trio: meesters van creatie

De Trio, een volk dat leeft in Suriname en Brazilië, zijn 'meesters van creatie'. Hun immense kennis van materialen en natuur stellen hen in staat om te leven in het oerwoud. Archeoloog Jimmy Mans volgt de Trio op de voet.

De Trio zijn jagers, vissers en horticulturalisten die leven in het binnenland van Suriname. 'De Trio zijn alleskunners’, zegt Mans. ‘Dankzij vaardigheid en een grote kennis over hun omgeving hebben ze een eeuwenlang bestaan in het oerwoud opgebouwd.' Mans doet onderzoek naar het dagelijks leven van de Trio en ontdekte dat de Trio beschikken over vaardigheden en creativiteit waar de Westerse mens jaloers op kan zijn.

Huizen

De kennis en vaardigheid van de Trio blijkt bijvoorbeeld uit de manier waarop ze huizen en dorpen bouwen. De Trio bouwen hun huizen zelf voornamelijk met materialen uit de natuur. Ze weten dan ook precies welke houtsoort de beste eigenschappen heeft om een bepaald gedeelte van een huis te bouwen. Zo wordt zogeheten wakapu hout, als je het laat drogen, keihard. Zo hard zelfs, dat vocht en termieten er geen vat op hebben: ideaal materiaal voor funderingspalen. 'Binnen één woning kunnen wel zestig verschillende houtsoorten voorkomen', vertelt Mans. 'En de bouwers kunnen iedere houtsoort in hun huis dan ook exact identificeren.'

Als een Trio-familie een huis verlaat, bijvoorbeeld omdat er rot in het dak zit of omdat ze naar een andere plek willen trekken, dan breken ze een huis letterlijk tot de grond toe af. De funderingspalen zijn nog bruikbaar, en worden naar de nieuwe woonplek meegenomen. Door de volledige afbraak en heroriëntatie van huizen kan een Trio-dorp binnen tien jaar compleet veranderd zijn.

Voorwerpen

De creativiteit van de Trio blijkt ook uit hun vermogen om de natuurlijke omgeving en verkregen materialen naar hun hand te zetten. Mans: 'Als de Trio gaan vissen, lokken ze bepaalde vissen door een klakkend geluid te maken. Dat doen ze, omdat ze zo het geluid imiteren van een bepaalde plant die zaadjes in het water afgeeft. Ze weten dat vissen deze zaadjes eten en op dat geluid afkomen.  Zoiets ontdekken vereist veel kennis van het dieren- en plantenrijk.'

Of kijk naar hun creativiteit bij het innoveren met gerecyclede voorwerpen en materialen. 'De Trio leven van cassavebroden, die traditioneel werden gebakken op aardewerken bakplaten. Door de groeiende behoefte aan brandstof voor bijvoorbeeld buitenboordmotoren, komen er ook olievaten de dorpen binnen. Op een gegeven moment is iemand erachter gekomen dat je op het deksel van een olievat makkelijker cassavebroden kunt bakken dan op een aardewerken schijf. Die innovatie is nu wijd verspreid in het Trio-netwerk. En zo blijven ze experimenteren met toepassingen van nieuwe materialen. Anders dan bij ons duurt het lang voor er echt iets wordt weggegooid.'

Mans heeft veel kennis vastgelegd rondom de leefwijze van de Trio. Met deze kennis van nu heeft Mans historische sporen van de Trio kunnen duiden en een deel van de geschiedenis van de afgelopen eeuw gereconstrueerd. Hij is momenteel werkzaam op de Caribische eilanden binnen het project NEXUS1492, en met zijn kennis over de Trio helpt hij ook archeologen die onderzoek doen naar oorspronkelijke inheemse volkeren in het Caribisch gebied.

NEXUS1492 research programme: New World Encounters in a Globalising World
NEXUS1492 website
Communicating Communities research project