Klokhuis Wetenschapsprijs voor onderzoek naar tweetaligheid onder Friese kinderen
Hoe lezen tweetalige kinderen in Friesland? Met dit onderzoek wonnen taalwetenschapper Evelyn Bosma en alumna Naomi Nota de Klokhuis Wetenschapsprijs: ze kregen een kwart van alle stemmen die kinderen uitbrachten op hun favoriete onderzoek.
Thuis een tweede taal
In Nederland zijn er veel kinderen die thuis een andere taal spreken dan op school, denk bijvoorbeeld aan Turks of Arabisch, maar óók het Fries en het Limburgs. ‘Voor kinderen, ouders en leerkrachten is het daarom belangrijk om meer te weten over tweetalige taalontwikkeling’, legt Bosma uit. ‘Wij hebben onderzocht of tweetalige kinderen in Friesland tijdens het lezen gebruik maken van de overlap tussen hun beide talen.’
‘We lieten kinderen tussen de 9 en 12 jaar zinnen lezen in het Fries en in het Nederlands, terwijl we hun oogbewegingen volgden met een eye-tracker. In het Fries werden woorden die in beide talen hetzelfde zijn zoals ‘poes’ sneller gelezen dan woorden die een beetje of helemaal anders zijn, zoals beam (boom) en beppe (oma). In het Nederlands trad dat verschil niet op, ook niet bij kinderen met het Fries als moedertaal. Dit komt waarschijnlijk doordat alle kinderen in Friesland leren lezen in het Nederlands en het Nederlands daardoor de dominante leestaal is. Kinderen gebruiken dus hun kennis van het Nederlands als ze Fries lezen!’
Hoe ze op het idee voor dit onderzoek kwamen? Bosma: ‘Ik ben zelf opgegroeid in Friesland en heb voor mijn promotieonderzoek aan de Fryske Akademy de taal- en cognitieve ontwikkeling van tweetalige kinderen in Friesland onderzocht. Dit onderzoek is een vervolg daarop. Naomi heeft ook Friese roots, maar is zelf tweetalig opgegroeid met het Nederlands en het Frans.’
Onderzoek voor kinderen
De Klokhuis Wetenschapsprijs wordt uitgereikt om jonge kinderen bekend te maken met wetenschappelijk onderzoek. Naast dat de onderzoekers de Klokhuis Wetenschapsprijs ontvangen, zal er ook een Klokhuis-aflevering aan hun onderzoek worden gewijd. In het nominatiefilmpje hadden Bosma en Nota slechts enkele seconden om hun onderzoek te pitchen. Toch was dat genoeg voor de meer dan 4000 jonge Klokhuis-kijkers om het als hun favoriete onderzoek te verkiezen: ze kregen een kwart van alle stemmen. ‘Net als bij wetenschapsvalorisatie voor volwassenen moet je je verhaal duidelijk en enthousiast vertellen met voorbeelden die je publiek aanspreken’, legt Bosma uit.
Meertaligheid in de spotlight
Het onderzoek van Bosma en Nota is al door verschillende media opgepakt, waaronder het Jeugdjournaal, NU.nl, Omrop Fryslân en de Leeuwarder Courant. Ze zijn dan ook zeer verheugd: ‘Het is natuurlijk ontzettend leuk om deze prijs te winnen! We hebben heel veel leuke reacties gehad, zowel van bekenden als onbekenden, en het is heel bijzonder om ons onderzoek in allerlei nieuwsberichten terug te zien. We zijn blij dat we meertaligheid op deze manier wat meer in de spotlight kunnen zetten. Graag zouden we Marrit Jansma willen bedanken, die een groot deel van de kinderen getest heeft, en natuurlijk alle kinderen, ouders en scholen die meegedaan hebben aan ons onderzoek!’
Dit onderzoek was deel van het Europese onderzoeksproject Advancing the European Multilingual Experience (AthEME) geleid door Lisa Cheng. Er werkten onderzoekers aan mee uit acht Europese landen waaronder Bosma die als postdoc binnen dit onderzoekproject werkte en Nota die hierbinnen haar masterscriptie schreef. Samen schreven zij het artikel Cognate facilitation in Frisian–Dutch bilingual children’s sentence reading: An eye-tracking study (open access).