Vrouwelijke hoogleraren van nu en van de toekomst
Rolmodellen zijn belangrijk om de volgende generatie te inspireren. Daarom gingen 15 vrouwelijke hoogleraren op Internationale Vrouwendag in gesprek met meisjes van 12 tot 16 jaar. Want er komen steeds meer vrouwen aan de (wetenschappelijke) top, maar we zijn er nog niet.
Alle Leidse hoogleraren die afgelopen jaar werden aangesteld met een Westerdijkpremie, waren uitgenodigd voor een feestelijke bijeenkomst op vrijdag 8 maart, ter ere van Internationale Vrouwendag. Aan hen de vraag om een meisje tussen de 12 en 16 jaar mee te nemen. Dochters, buurmeisjes, vriendinnen van dochters of dochters van vriendinnen: naast de vijftien hoogleraren schoven ook twaalf jonge meiden aan. In het Academiegebouw kregen zij een lunch en een interactief programma voorgeschoteld, met veel aandacht voor het grote belang van beeldvorming en rolmodellen.
Wetenschapper is een man
Stephanie en Merle (allebei 14) zijn meegekomen met de hoogleraren Ellen de Bruijn en Berna Güroglu. ‘Ik vind het belangrijk dat we aandacht hebben voor Internationale Vrouwendag, en voor de positie van vrouwen in de wetenschap. Dit is een mooi initiatief,’ aldus Güroglu. ‘Ik was nog nooit op de universiteit geweest,’ zegt Merle. ‘Dus ik vond het wel leuk dat mijn buurvrouw me mee vroeg!’ De vrouwelijke hoogleraren zien er niet echt uit zoals ze verwacht had. ‘Ik denk bij een wetenschapper toch wel aan een oude man met grijs haar.’ ‘Ja, en een brilletje,’ valt Stephanie haar lachend bij.
Stereotypen over rol van man en vrouw
Op dat stereotype kwam Judi Mesman ook uitvoerig terug in haar mini-college. ‘Vraag je kinderen, jongeren of volwassenen om een wetenschapper te tekenen, dan tekent 90 procent een oudere witte man, in een witte jas,’ aldus de hoogleraar Interdisciplinary study of societal challenges. Waar komt zo’n beeld vandaan? Mesman liet veel voorbeelden zien van onze ingebakken gedachten over man en vrouw. Meisjesspullen zijn roze, jongensspullen zijn blauw. Meisjes krijgen als speelgoed een make-upset of een stofzuiger, jongens een microscoop of een dokterstas. ‘En zelfs in schoolboeken zien we dit verschil: mannen komen voor in een bepaald beroep, bijvoorbeeld als timmerman of wetenschapper, en vrouwen bijna alleen als ouder.’
Belang van rolmodellen
En dat terwijl meisjes en jongens op de middelbare school helemaal niet zo verschillen in niveau. ‘Hun gemiddelde cijfers zijn nagenoeg gelijk – als er al een verschil gevonden wordt, dan zijn de meisjes iets beter.’ Daarom is het goed dat meisjes vaker slimme rolmodellen zien, zoals de vrouwelijke topwetenschappers vandaag, meent Mesman. ‘Want dat zorgt ervoor, weten we uit onderzoek, dat bij de opdracht “teken een wetenschapper” vaker een vrouw getekend wordt.’
Baretje op, baretje af
De kennis van de aanwezige vrouwen en meiden werd ook nog getest, met een quiz volgens het principe ‘Baretje op, baretje af’. De vraag of er evenveel vrouwen als mannen hoogleraar zijn in Leiden had iedereen goed. ‘Dat is nog niet het geval, inderdaad,’ zei quizmaster en vicerector Hester Bijl. ‘Maar met 29 procent vrouw gaat het de goede kant op, en we blijven ons inzetten zodat dit blijft stijgen.’ De vraag of mannen of vrouwen beter kunnen navigeren, leverde de nodige hilariteit op in de zaal. Het antwoord: beiden kunnen het even goed, maar mannen dénken vaak dat zij het beter kunnen. En alle wetenschappelijke kennis ten spijt: bij de vraag ‘wat betekent het woord skeer’ keken de hoogleraren toch stiekem af wat hun jonge gasten antwoordden!
Voor Maartje (15) was het niet de eerste keer dat ze in het Academiegebouw kwam: in oktober vorig jaar was ze bij de oratie van haar moeder, hoogleraar Afrika Studies Marleen Dekker. ‘Ik heb Maartje meegevraagd omdat ik het sowieso leuk vind om dingen samen met mijn dochter te doen. En ik deel ook graag mijn werk met haar, waar het is en wat het inhoudt. En ik denk ook wel dat ze later gaat studeren…’ ‘Dat weet ik wel zeker hoor mam,’ valt Maartje haar in de rede. En wat precies, en of ze dan ook hoogleraar wordt? ‘Dat weet ik allemaal nog niet.’
Nog een weg te gaan
Rector Carel Stolker was ook aanwezig. ‘Het is wel een bijzonder gevoel, om hier als enige man tussen deze vrouwen te staan. Maar voor vrouwen is dit heel lang de situatie geweest. Denk aan onze eerste vrouwelijke hoogleraar, Sophia Antoniadis, hoe zij zich als enige vrouw in een mannenwereld bevond.’ Dat de universiteit zich inzet voor een meer gelijkwaardige man-vrouwverhouding in de wetenschap is niet meer dan logisch, volgens Stolker. ‘Het spreekt voor zich dat er meer vrouwen aan de top moeten komen. Maar dagen als deze, activiteiten als deze, zijn goed om ons daar af en toe bij stil te laten staan, en extra bewust te maken van de weg die we nog te gaan hebben.’
Tekst: Marieke Epping
Foto's: Monique Shaw
Mail de redactie
-
Een rondleiding door het Academiegebouw van de pedel. -
-
