Stap 2: beoordelen

Hoe kun de betrouwbaarheid en bruikbaarheid van het gevonden materiaal beoordelen?

Bron

Een bron geeft ons informatie. Maar hoe weten we wanneer een bron betrouwbaar is en dat de informatie klopt? Een foto kan bewerkt zijn, kranten moeten wel eens berichten rectificeren, een like op Facebook kan van een reclamebureau zijn en de ideeën van zeer bekwame wetenschappers kunnen door nieuwe ontdekkingen opeens achterhaald zijn. Wat of wie kun je geloven?

Argumenten

Iedereen gelooft wat hij of zij zelf wil geloven. Dat doen we op basis van argumenten waar we ons door hebben laten overtuigen. Ook in de wetenschap draait het om de argumenten. Alles wordt kritisch bekeken en onderzocht. Wetenschappers zijn daarom meestal behoorlijk nieuwsgierig (ze willen alles weten) en een tikje achterdochtig (ze nemen niets zo maar aan).

Beoordelen

Als je zelf bronnen gaat bestuderen, moet je jezelf ook voortdurend de vraag stellen of je denkt dat het klopt wat er staat en waarom. Je gebruikt daarbij in eerste instantie je gezond verstand: staan er geen fouten en is het allemaal logisch? Maar ook je gevoel/intuïtie kan een belangrijke rol spelen: als iets te mooi is om waar te zijn, dan is het dat misschien ook wel (je voelt achterdocht). In alle gevallen zul je de informatie, die de bron je geeft, beoordelen. Je trekt daarbij je eigen conclusie, op basis van de argumenten die je overtuigend vindt.

Instrumenten

Om bronnen te kunnen beoordelen, moet je gebruik maken van de instrumenten die je hebt. We hebben niet allemaal een leugendetector om informanten te kunnen screenen en we zijn ook niet allemaal in staat om met speciale software te kunnen achterhalen welke bewerkingen er in een document aangebracht zijn.

Onderzoeken

Wat meestal wel kan, is onderzoeken wanneer een bron is gemaakt. Dat zegt iets over de tijd waarin de informatie beschikbaar is gesteld. Ook is het belangrijk om uit te zoeken wie de informatie heeft opgesteld (en of we van die persoon iets willen aannemen). Daarbij is het ook nog eens belangrijk om te kijken of de informatie bestaat uit een mening van een persoon of uit een (controleerbaar) feit. Kijk ook naar hoe de informatie van een bron is verkregen: via wetenschappelijk onderzoek of anders? Probeer altijd zo veel mogelijk te weten te komen over de bron.

Bruikbaarheid

Of informatie van een bron bruikbaar is voor jouw profielwerkstuk of niet, bepaal je helemaal zelf. Als je denkt dat een bron niet betrouwbaar is, dan kun je dit ook vermelden in jouw werkstuk. Vermeld daarbij dan ook waarom je denkt dat de bron niet betrouwbaar is.

Kritisch

Materiaal dat aangeboden wordt via open access is beschikbaar gesteld door wetenschappers. Veel van dat materiaal is door andere wetenschappers beoordeeld (peer review), net zoals dat voorheen ook al gebeurde toen publicaties nog niet op internet geplaatst werden, maar alleen in tijdschriften werden opgenomen. Helaas is echter niet alles wat op internet verschijnt (goed) door anderen gecontroleerd, dus ook voor open access materiaal geldt: blijf kritisch!