Oprichtingsdocumenten
Twee documenten markeren de geboorte van de Universiteit Leiden.
Stichtingsgsakte
De stichtingsakte van de Universiteit Leiden, ook wel octrooi genoemd, werd pas opgemaakt nadat de universiteit op 8 februari 1575 was ingehuldigd. Toch staat 6 januari van dat jaar als opsteldatum boven in het document vermeld. Om de wettelijke status ervan aan te geven, is het document voorzien van een uit rode was vervaardigd zegel met de beeltenis van de gezagsdrager, in dit geval landsheer Filips II. De akte is dan ook met zijn naam ondertekend, en niet, zoals soms gedacht wordt, met die van prins Willem van Oranje. De akte kwam echter wel op diens advies aan de Staten van Holland tot stand.
De stichtingsakte van de Universiteit Leiden is de oudste van Nederland en behoort tot de oudste van Europese. Niet alle eeuwenoude universiteiten, zoals Bologna, Oxford of Cambridge, beschikken over een dergelijke akte. Soms is er sprake van een ander soort document waarop het bestaan van een universiteit is gebaseerd, bijvoorbeeld een licentia ubique docendi (toestemming en recht om overal onderwijs te verzorgen).
Statuten
In de statuten, ondertekend door Willem van Oranje, staat onder meer beschreven hoe het bestuur van de universiteit moet worden ingericht.
Bekijk de documenten van dichtbij
Transcripties
De oprichtingsakte is opgesteld in het Nederlands, de statuten in Nederlands en Latijn. Het sierlijke handschrift, met een aanhef in grote krullerige letters, is moeilijk te ontcijferen voor wie niet geoefend is in het lezen van oude manuscripten. Dr. Philipp Molhuysen, conservator handschriften van de Leidse universiteitsbibliotheek tussen 1897 en 1913, maakte transcripties van beide documenten en publiceerde die in Bronnen tot de geschiedenis der Leidsche universiteit 1574-1811.
- Transcriptie van de stichtingsakte
- Transcriptie van de statuten (de tekst begint onder aan de pagina)