Sociale veiligheid
Sociale veiligheid heeft alles te maken met een ondersteunende gemeenschap creëren
Young Academy Leiden over Sociale veiligheid
November 2022
Bij de Young Academy Leiden hechten we veel waarde aan het bevorderen van de sociale veiligheid op onze universiteit. Het vergroten van de sociale veiligheid is van bijzonder belang voor beginnende wetenschappers, aangezien zij zich vaak in een kwetsbare positie bevinden zonder vast contract, of afhankelijk zijn van superieuren voor de voortgang van hun loopbaan. We zijn blij dat het onderwerp sociale veiligheid ook een prioriteit is voor de Universiteit Leiden, zoals werd bevestigd tijdens een recent evenement (Lees er hieronder meerover) dat we over dit onderwerp organiseerden.
Het recente geval van een hoogleraar aan onze universiteit die werd verwijderd na extreem ongepast gedrag, onderstreept de urgentie van actie op dit onderwerp. Het schokkende aantal namen dat genoemd werd toen medewerkers speculeerden over de identiteit van de betreffende hoogleraar, laat zien dat deze zaak geen uitzondering is, maar slechts het topje van de ijsberg.
Veranderingen in organisatiestructuur en cultuur vinden wij van het grootste belang om ongewenst gedrag te voorkomen en problemen in een vroeg stadium op te lossen. We hebben daarom contact met het universiteitsbestuur om het vraagstuk vanuit het perspectief van beginnende onderzoekers te belichten en bij te dragen aan het continue proces van verbetering van de sociale veiligheid aan de Universiteit Leiden. Bovendien zullen we de gemeenschap van vroege carrière-wetenschappers blijven betrekken bij het gesprek over sociale veiligheid aan de Universiteit Leiden
Young Interfaculty Lunch over Sociale veiligheid
Inspirerende gesprekken tijdens Young Interfaculty Lunch: “Sociale veiligheid heeft alles te maken met een ondersteunende gemeenschap creëren”
Sociale veiligheid op de werkvloer is een onderwerp dat ons allemaal aangaat. Een werkomgeving waarin iedereen zich veilig en gerespecteerd voelt, is cruciaal voor het algemene welzijn en de gezondheid van de werknemers, de arbeidstevredenheid en de productiviteit. Jonge onderzoekers krijgen soms te maken met ongewenst gedrag van collega's of leidinggevenden. Voor de Young Academy Leiden (YAL) is het creëren van een veilige werkomgeving aan de Universiteit Leiden een prioriteit die continue aandacht vereist.
Op donderdag 12 mei 2022 organiseerden we een Interfaculty Lunch voor startende onderzoekers van de Universiteit Leiden en het LUMC over sociale veiligheid. Annetje Ottow (voorzitter College van Bestuur Universiteit Leiden), Esther van Opstal (Directeur Human Resource Management Universiteit Leiden) en Aya Ezawa (Diversity Officer Universiteit Leiden) gingen samen met ons in gesprek met jonge onderzoekers.
Zoals Annemarie Samuels, YAL-voorzitter, in haar openingstoespraak opmerkte, was de directe aanleiding voor YAL om deze dialoog te starten het recente rapport van de Young Academy Groningen (YAG) over intimidatie in de academische wereld. YAG-leden hebben interviews afgenomen met 26 huidige en voormalige medewerkers van de Rijksuniversiteit Groningen die te maken hebben gehad met intimidatie, discriminatie, machtsmisbruik en pesten. Deze schokkende ervaringen hebben YAL-leden ertoe aangezet om vanuit het perspectief van beginnende wetenschappers aan de discussie over sociale veiligheid op onze eigen universiteit deel te nemen, bijvoorbeeld via een vervolg op de Leidse personeelsmonitor (medewerkertevredenheidsonderzoek). Ook de collegeleden zitten niet stil, zo blijkt uit dit interview met Annetje Ottow. Toch is er in onze academische gemeenschap nog veel werk aan de winkel om een veilige en inclusieve werkomgeving te bieden aan iedereen aan de Universiteit Leiden.
Omstanders
Tijdens onze Interfaculty Lunch bespraken we verscheidene onderwerpen, zoals bij wie we terecht kunnen als we ons zelf niet veilig voelen, lastiggevallen of mishandeld worden. Ook bespraken we hoe belangrijk omstanders zijn, zowel als we zelf iets meemaken als wanneer onze collega's iets meemaken. Als omstander kun je echt het verschil maken. Zoals Martin Berger (een van onze YAL-leden) tijdens de lunch opmerkte: "Sociale veiligheid heeft alles te maken met een ondersteunende gemeenschap creëren".
Eerder vroeger dan later handelen
Een ondersteunende gemeenschap zou kunnen helpen om problemen van sociale veiligheid in een vroeg stadium aan te pakken voordat het uit de hand loopt. Het belang van vroege opsporing werd genoemd als een van de belangrijkste lessen die uit eerdere gevallen zijn getrokken. Toch maakt de aarzeling om te rapporteren - gebruikelijk bij jonge wetenschappers en minderheidsgroepen vanwege de sterke persoonlijke afhankelijkheid en machtsverhoudingen - een dergelijke vroege opsporing niet gemakkelijker.
Verschillende structuren aanwezig
Annetje Ottow, Esther van Opstal en Aya Ezawa benadrukken allemaal dat er veel plekken zijn waar je terecht kunt als jij of collega's een onveilige werkomgeving ervaren. Annetje Ottow benadrukte dat het belangrijk is om contact te maken met leeftijdsgenoten; collega's die je vertrouwt en waar je kracht in kunt vinden. De kernboodschap? "Doe het niet alleen". De ‘formele route’ om een onveilige werkomgeving aan te pakken is om naar je direct leidinggevende te gaan (of de manager hoger in de hiërarchie als je probleem bij je direct leidinggevende ligt). Als dat niet veilig voelt, kan men ook op zoek gaan naar collega’s die meer ‘horizontaal’ in de organisatie zijn geplaatst. Andere mensen die kunnen helpen zijn de vertrouwenspersonen, de ombudsfunctionaris of je HR-afdeling.
Wat gebeurt er na een incident
Maar is dat allemaal effectief genoeg? En hoe worden slachtoffers beschermd? Dit was een van de zaken die voor veel deelnemers aan de Interfaculty Lunch als urgent aanvoelden. Zoals Aya Ezawa opmerkte: “Bewustwording en preventie, evenals acties die veiligheid en inclusie bevorderen, zijn essentieel. Ik adviseer ook afdelingen na een intimidatie. Het is natuurlijk belangrijk om deze te melden en een klacht in te dienen. Het indienen van een klacht lost echter niet altijd gespannen verhoudingen op. Het is heel belangrijk om gespannen verhoudingen te verbeteren en de omgeving weer veilig te maken, en waar nodig bieden we ondersteuning en advies aan afdelingen.”
Tot slot zijn het bevorderen van sociale veiligheid en het voorkomen van intimidatie en misbruik van cruciaal belang voor ons allemaal. Iedereen was het erover eens dat onze Interfaculty Lunch niet het einde van het gesprek mocht zijn, maar dat het essentieel is dat we in alle lagen van de organisatie op dit onderwerp actie ondernemen.
