De collecties van primaire bronnen, brede expertise en veelzijdige benadering van de islam stellen Leidse onderzoekers in staat om moslimsamenlevingen van vandaag en het verleden met elkaar te vergelijken. Religiewetenschappers en regiospecialisten werken daarbij nauw samen met taalkundigen, historici, cultureel-antropologen, politicologen, sociologen en juristen. Hun onderzoek strekt zich uit van West-Europa via Noord-Afrika en het Midden-Oosten tot Zuidoost Azië. Actieve kennis van Arabisch, Turks, Perzisch en bijvoorbeeld Indonesisch stelt onderzoekers in staat om direct contact te leggen met moslims over de hele wereld en toegang te verkrijgen tot bronnen in de originele taal. Dit is noodzakelijk om de dynamiek van de vele historische en moderne moslimsamenlevingen te kunnen begrijpen.

Experts bestuderen populaire Turkse soaps die weerspiegelen wat er speelt in de moderne Turkse samenleving. Ze ontcijferen oude papyri om erachter te komen wat het in de middeleeuwen betekende om een moslim te zijn. Ze volgen hoe wetgevers in moslimlanden lokale tradities, moderne ideeën, wereldlijke wetten en religieuze wetgeving proberen te verenigen in één rechtssysteem. Daarvoor bestuderen ze niet alleen wetboeken, maar onderzoeken ook ter plekke hoe er nu echt met recht en onrecht wordt omgesprongen. Bovendien werken ze samen met Nederlandse moslims om nuance te scheppen in de debatten over de islam in Nederland.

Meer dan vierhonderd jaar geleden begon men in Leiden kennis over het Arabisch te verzamelen om toegang te krijgen tot de Arabische wetenschap. In de negentiende eeuw verbreedde de interesse zich naar islamitisch recht en cultuur. Dat was nodig, want met Indië als kolonie was Nederland het grootste moslimrijk ter wereld. De Arabist Christiaan Snouck Hurgronje bestudeerde in die periode jarenlang de ‘geleefde Islam’ in Indië en vestigde in Leiden een van de belangrijkste expertisecentra op dit gebied. Bestuursambtenaren en ondernemers bewapenden zich er met kennis van lokale gebruiken voordat zij de boot naar Nederlands Indië namen.