Onderzoeksproject

Onderwerp: Placebo

De effecten van veel behandelingen worden in belangrijke mate bepaald door andere factoren dan het geneesmiddel of de behandeling zelf. Zo kunnen placebo-effecten even groot zijn als het effect van bijvoorbeeld antidepressiva of pijnstillers. Factoren die hieraan bijdragen zijn het vertrouwen in de arts, de verwachting die iemand heeft van de behandeling en eerdere ervaringen met behandelingen. Al deze elementen kunnen de resultaten van de behandeling beïnvloeden. Deze inzichten worden echter zelden meegenomen in de reguliere gezondheidszorg, ondanks het feit dat deze kennis gebruikt zou kunnen worden om behandelingen te optimaliseren of bijwerkingen van behandelingen te verminderen. Dit onderwerp bestudeert de rol van placebo- en nocebo-effecten in het ontstaan, de ervaring, het verloop en het herstel van somatische symptomen en aandoeningen door middel van innovatieve psychologische en neurobiologische methoden en behandelingen.

Contact: Andrea Evers

Beschrijving van het onderwerp

Er is steeds meer bewijs voor de neurobiologische onderbouwing en relevantie van placebo-effecten voor veel aandoeningen. Zo kunnen lichamelijke klachten, zoals jeuk of pijn, effectief worden veranderd door placebo-effecten, als gevolg van inductie van verwachtingen van een mogelijk gunstig resultaat van de behandeling (bijvoorbeeld " Pijn vermindert al bij het zien van de pijnstiller"). Hetzelfde geldt voor nocebo-effecten die worden geïnduceerd door verwachtingen van een mogelijk ongunstig resultaat van de behandeling, zoals risico's of bijwerkingen. Daarnaast spelen placebomechanismen ook een rol bij het functioneren van het immuunsysteem door farmacologische conditionering. Onderzoek naar placebo-effecten kan een grote impact hebben op de klinische praktijk, zoals implicaties voor de geoptimaliseerde arts-patiënt communicatie en het voorschrijven van aangepaste medicatie doseringen.

Dit onderwerp richt zich op de primaire rol van verwachtingen in placebomechanismen en onderzoekt gerelateerde psychofysiologische mechanismen om 1) placebo- en nocebo-effecten voor lichamelijke symptomen, zoals pijn en jeuk, te verduidelijken, 2) de psychologische en neurobiologische mechanismen van placebo- en nocebo-effecten, 3) hun psychofysiologische gevolgen op korte en langere termijn, en 4) training van deze verwachtingsmechanismen, bijvoorbeeld door farmacologische conditionering of tegenconditioneringsprocedures bij gezonde proefpersonen en patiënten.