Liesbeth de Lange wint Lewis B. Sheiner Carrièreprijs
Farmacoloog Liesbeth de Lange heeft de Lewis B. Sheiner Lecturer Award van de International Society of Pharmacometrics (ISoP) gewonnen. Als hoogleraar Voorspellende Farmacologie werkt ze onder andere aan een wiskundig model dat medicijnconcentraties in de hersenen kan voorspellen. Ter gelegenheid van de prijs gaf De Lange op 9 november een lezing tijdens de opening van de jaarlijkse ISoP-bijeenkomst.
Complexe codes kraken
De Lange had een belangrijke boodschap voor het publiek. ‘Ik wilde benadrukken dat je complexe vraagstukken niet met eenvoudige tests kunt beantwoorden. Ik vergelijk het altijd met een potje Mastermind: De natuur bestaat uit codes en wij onderzoekers moeten deze zien te kraken om haar complexiteit te begrijpen.’
Een mooi voorbeeld hiervan is De Lange’s onderzoek naar medicijnen in de hersenen. ‘Het brein heeft mij altijd gefascineerd,’ vertelt ze. ‘Ik zet me dan ook al jaren in voor de behandeling van hersenziektes als Parkinson of Alzheimer. Onze groep zoekt naar wetmatigheden om de processen in onze hersenen te vertalen naar wiskundige modellen. De Lange laat zich daarbij niet tegenhouden door complexiteit en dat heeft geleid tot vernieuwende en bruikbare inzichten. Aan de hand van jarenlang gestructureerd onderzoek maakte ze samen met haar collega’s een hersendistributiemodel: een soort navigatiesysteem dat voorspelt of en hoe een medicijn zijn bestemming in de hersenen bereikt, en welke afslagen er allemaal zijn.
Lewis B. Sheiner
De life-time achievement award is vernoemd naar dr. Lewis B. Sheiner. Sheiner was een pionier in de farmacologie. Hij gebruikte als één van de eersten wiskundige en statistische methodes om problemen in het vakgebied op te lossen. Door modellen te gebruiken om de werkzaamheid en veiligheid van geneesmiddelen te testen, riep Sheiner een kwalitatieve methode in het leven om geneesmiddelenontwikkeling te verbeteren.
Ferrari van de farmacologie
De Lange ziet de Lewis Sheiner prijs als een enorme erkenning en waardering voor haar modelleeronderzoek en de speciale Mastermind onderzoeksmethode die ze hierbij gebruikt. ‘Dat het een life time achievements award is, maakt het wel erg bijzonder. Ik ben enorm vereerd.’
Pharmacoloog Pete Bonate is uitvoerend directeur Clinical Pharmacology and Exploratory Development bij Astellas Pharma in de VS en al zeker 20 jaar bevriend met De Lange. Hij nomineerde haar voor de prijs en introduceerde haar tijdens de Award Session van de ISoP-bijeenkomst. Bonate noemt De Lange’s prestaties zeer indrukwekkend en prijst haar manier van onderzoeken.
Bonate: ‘In de tijd dat we elkaar leerden kennen deden we gelijksoortig onderzoek. Alleen reed ik een T-ford, en zij een Ferrari. Zij was een moderne mens, en ik een holbewoner. Ik wilde haar dolgraag leren kennen.’ Uiteindelijk hebben ze ook samen gepubliceerd. ‘De Lange is niet alleen een geweldige wetenschapper, maar ook een sterke voorvechter van de meerwaarde van modelleren en simuleren voor de farmacologie. Haar onderzoek heeft een revolutie teweeggebracht in de manier waarop we kijken naar de verspreiding van medicijnen in de hersenen. ISoP had geen betere winnaar kunnen kiezen.’
Modellen op maat
Het hersenmodel is dan wel een hoogtepunt in haar carrière, maar toch noemt De Lange het slechts een tussenstand. ‘Het volgende doel is om ziekte-specifieke varianten van onze modellen te maken. Dus een model speciaal voor de ziekte van Alzheimer, de ziekte van Parkinson, chronische pijn, enzovoorts. Daarna zou het prachtig zijn als we modellen “op maat” konden maken, voor individuele patiënten. Daar werken we nu hard aan.’ Verder houdt de groep van De Lange zich ook bezig met het ontrafelen van de processen die een rol spelen in het ontstaan en verloop van de ziekte van Alzheimer. ‘Op die manier hoop ik niet alleen bij te dragen aan de behandeling, maar ook aan de preventie van levensbepalende hersenziektes.
Het onderzoek van Liesbeth de Lange
Liesbeth de Lange behaalde in Groningen haar master Scheikunde, met een specialisatie in Biophysical Chemistry. Bij het Leiden Academic Centre for Drug Research promoveerde ze in de farmacologie. Momenteel leidt ze hier de onderzoeksgroep Voorspellende Farmacologie binnen de afdeling Systems Biomedicine & Pharmacology. Haar doel is om de effecten van medicijnen in individuen adequaat te kunnen voorspellen met behulp van voorspellende farmacologische benaderingen, zoals computermodellen.
In totaal publiceerde De Lange maar liefst 130 wetenschappelijke artikelen, vaak veelvuldig geciteerd door collega’s. In 2020 ontving ze een eredoctoraat in farmacie van de Universiteit van Uppsala.