Variatie in de klas: een kok maakt ook niet maar één gerecht
Als kok is het niet handig als je maar één gerecht kunt maken. In de klas geldt hetzelfde als in de keuken: de docent moet meerdere mogelijkheden hebben om de uitdagingen in de les aan te pakken.
In haar artikel ‘Ontwikkeling van agency van docenten-in-opleiding: Een ecologisch perspectief’ (Pedagogische Studiën jg. 96 (2019) nr. 6, 354-377) beschrijft Eveline de Boer (promovendus bij het ICLON) hoe docenten-in-opleiding hun repertoire van handelingsmogelijkheden kunnen uitbreiden. In het artikel wordt dit ‘agency’ genoemd; dat is de mogelijkheid om je eigen handelen te sturen op basis van je eigen inzicht en beslissingen (er is helaas geen goede Nederlandse vertaling voor dit woord).
Agency in de klas
Docenten hebben agency wanneer ze in elke situatie kunnen kiezen uit verschillende opties, en kunnen beoordelen welke optie de voorkeur heeft. Er is geen agency als docenten geen opties hebben, of als de docent routinematig handelt zonder alternatieven te overwegen.
Agency van docenten is heel lang gezien als een individuele eigenschap: de docent heeft bepaalde kwaliteiten, kennis en vaardigheden. Maar er was te weinig aandacht voor de context, namelijk de klas, waarin de docent functioneert. In dit artikel wordt onderzocht hoe docenten hun agency op het gebied van vakdidactiek biologie kunnen vergroten in de klas.
Van 500 naar 1000 mogelijkheden
Een beginnend docent heeft bij wijze van spreken 500 handelingsmogelijkheden, een ervaren docent wel 1000. In de lerarenopleiding kun je docenten helpen hun repertoire te vergroten door het aanbieden van bouwstenen op het gebied van wat en hoe je moet onderwijzen. Meer bouwstenen gebruiken vergroot de agency. De bouwstenen die in dit onderzoek worden aangeboden aan de deelnemende biologiedocenten-in-opleiding hebben betrekking op de inhoud van de les, soorten kennis en het onderwijsleerproces.
Er is onderzocht hoe de docenten de bouwstenen gebruikten in hun lessen, en hoe hun doelsystemen veranderden tijdens de lerarenopleiding. Een doelsysteem beschrijft iemands doelen op hoog, midden en laag niveau. Alle deelnemende docenten lieten een toename zien in het gebruik van de bouwstenen of gingen hier meer mee variëren tijdens hun lessen. Ook werden hun doelsystemen uitgebreider, en bereikten ze ook meer van de door hen gestelde doelen.