Black Lives Matter - Musea bekennen kleur
Hoe zit het met de vertegenwoordiging van mensen van kleur in de kunst? Voelen jongeren van kleur ook hun normen en waarden weerspiegeld in de museumcollectie, vraagt Carolien Rieffe zich af. Ontwikkelingspsycholoog Rieffe brengt haar kennis van kinderen en jongeren in bij het nieuwe netwerk 'Musea Bekennen Kleur’.
‘Musea bekennen kleur’ staat onder de bezielende leiding van onderzoeker en socioloog Aspha Bijnaar: ‘We zijn trots op Musea Bekennen Kleur. Het groeit en begint steeds meer de contouren te krijgen van een beweging. Het mooie is de gemeenschappelijkheid, dat we het samen doen!’ Het nieuwe netwerk van Nederlandse musea wil diversiteit en inclusie duurzaam verankeren in de museale en erfgoedsector.
Is dit ook mijn cultuur?
Carolien Rieffe ziet dat binnen deze maatschappelijke beweging bijvoorbeeld ook het museum Tate in Londen op zoek gaat naar de naam van de anonieme zwarte vrouw, geschilderd in de rol van bediende. Rieffe: ‘Zo krijgt zij een identiteit, wat voor witte mensen op schilderijen uit het koloniale verleden vanzelfsprekend is. Vraag is wat de presentatie van deze museumcollectie doet met het zelfbeeld van jongeren van kleur, met hun opvattingen over hun positie in de maatschappij. Zij stellen legitieme vragen: ‘Is dit ook mijn cultuur? Wat zegt dit over mijn geschiedenis, over mijn overgrootmoeder of overgrootvader?’ Veel pubers gaan niet meer naar een museum. Maar hoe kunnen musea jongeren trekken of misschien wel belangrijker, hoe kunnen jongeren zelf een bijdrage leveren? Want veel jongeren uiten zich al in verschillende kunstvormen.’
Multicultureler Nederland
Bijnaar vindt het belangrijk dat de museale en erfgoedsector veel meer uitdraagt dat zij onderdeel is van een steeds multicultureler wordend Nederland, waar zoveel mogelijk mensen in al hun diversiteit zich als vanzelfsprekend in herkennen. ‘Niet alleen herkennen in hoe het museum zich naar buiten toe presenteert, maar ook in de personele vertegenwoordiging. Daarom ben ik blij dat we ons ook richten op de professionals van morgen.’ Daar kunnen inmiddels een groeiend aantal grote Nederlandse musea zich goed in vinden. Rieffe: ‘Black Lives Matter (BLM) is een enorme boost voor een beweging die al langer gaande is in de zwarte gemeenschap, maar nu gelukkig steeds breder landt in de maatschappij.
Jongeren van kleur
Bijnaar heeft Rieffe gevraagd voor de ‘Expertgroep Musea Bekennen Kleur’ om haar kennis van kinderen en jongeren. Rieffe: ‘Cultuur is een uiting van heersende normen en waarden. Kunnen kinderen en jongeren van kleur zich hierin vinden?' Musea Bekennen Kleur voorziet in een educatief programma voor groep 8, met als kernvraag: Waarom is het belangrijk om over diversiteit en inclusie te blijven praten? Bijnaar: ‘Wij willen dat deze leerlingen zich bewust worden van het belang van diversiteit en inclusie en concrete oplossingen opvoeren in hun (directe) omgeving, nu en later in hun loopbaan.’
Diversiteit in de media
Sylvana Terlage is communicatiespecialist van Musea Bekennen Kleur en voegt toe dat ook diversiteit van de media van enorm groot belang is. ‘De media en de culturele sector zijn bij uitstek de platforms, plekken en plaatsen waar je mensen uitdaagt om anders naar elkaar te kijken en vooral ook te luisteren naar andere perspectieven. Juist daar is er meer representatie nodig van verschillende geluiden en wereldbeelden.’
‘Black perspective’
Bijnaar hecht belang aan de verbinding met de Universiteit Leiden. ‘Carolien Rieffe toont al jarenlang grote betrokkenheid bij issues die nu door BLM-beweging een groter debat aanzwengelen. Ze heeft onderzoek gedaan in New York naar de opkomst van Black Studies tijdens de jaren ‘60 in de VS. Waarom vond de black community het nodig om zich af te zetten tegen de uitkomsten van wetenschappelijke publicaties? Waarom waren er alleen witte wetenschappers en ontbrak het black perspective in de wetenschap? Deze vragen zijn nog steeds actueel. Carolien wil de wetenschap en de wetenschappers hiervan bewust maken.' Rieffe blikt vooruit: ‘Een leidende vraag zou moeten zijn of jongeren van kleur de heersende normen en waarden ook onderschrijven.’
Bannerfoto: vlnr. Aspha Bijnaar (Musea Bekennen Kleur), Touria Meliani (wethouder Cultuur Amsterdam) en Lidewij de Koekkoek (Museum het Rembrandthuis) bij de opening tentoonstelling 'Hier. Zwart in Rembrandts tijd' .
Musea Bekennen Kleur
Dit initiatief van het Centraal Museum Utrecht, Bonnefanten, Van Abbemuseum en Frans Hals Museum wordt omarmd door de Nederlandse musea. Die willen niet alleen onderling praten over diversiteit en inclusie, maar samen met sleutelfiguren uit het werkveld het gesprek voeren teneinde concrete stappen te nemen. Daarvoor is speciaal de Expertisegroep Musea Bekennen Kleur opgericht. De experts vormen een groep van ongeveer twintig personen die actief zijn in de wereld van erfgoed, wetenschap, kunst, educatie en journalistiek. Samen met de deelnemende musea werken ze via reflectiesessies toe naar een gezamenlijk gedragen manifest voor de komende jaren.
