Leo Lucassen benoemd tot lid van de KNAW
Leo Lucassen is door de KNAW gekozen op grond van zijn wetenschappelijke prestaties. Lucassen studeerde sociaaleconomische geschiedenis in Leiden waar hij in 1990 cum laude promoveerde. In 2005 werd hij benoemd op de leerstoel Sociale Geschiedenis in Leiden. Sinds 2014 is hij werkzaam als hoogleraar ‘Global Labour and migration history’ in Leiden en wetenschappelijk directeur van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (KNAW-IISG). Hij speelt een prominente rol in het publieke debat over migratie.
Leo Lucassen doet onderzoek naar mobiliteit, interacties tussen migranten en de al aanwezige bevolking en naar migratiepolitiek. Lucassen slaat daarmee een brug tussen historisch onderzoek en de sociale wetenschappen. Hij neemt regelmatig deel aan maatschappelijke debatten, onder meer als gast in Buitenhof, als auteur van artikelen in landelijke dagbladen en als actief Twitteraar. Lucassen schreef met zijn broer Jan (ook werkzaam aan het IISG) het boek Vijf eeuwen migratie (2018).
Wat betekent het KNAW lidmaatschap voor Lucassen? Wat vindt hij zelf zo belangrijk aan zijn onderzoek? En komt dat ook terug in zijn onderwijs?
Wat betekent het KNAW lidmaatschap voor jou en voor je onderzoek, geeft dit een extra impuls?
‘Deze benoeming is om te beginnen een enorme eer en waardering voor wat ik – samen met veel anderen - de afgelopen dertig jaar heb gedaan, zowel vakinhoudelijk als wat betreft mijn rol als wetenschapper in het publieke debat. Zeker in deze tijden van populisme en institutioneel wantrouwen is het cruciaal dat wetenschappers zich gesteund weten door de grote gemeenschap waarvan zij deel uitmaken en de Akademie vormt daarbij, naast universiteiten, een cruciale instelling. Bovendien is het een extra impuls om mijn dubbelrol als hoogleraar in Leiden en directeur bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG), een KNAW instituut, verder vorm te geven.’
Hoe draagt onderzoek in geschiedenis volgens jou bij aan een veerkrachtigere samenleving?
‘Als je huidige ontwikkelingen wil begrijpen, dan is historische kennis onontbeerlijk. Niet alleen omdat keuzes in het verleden deels de uitkomsten in het heden bepalen, maar ook omdat lange-termijn analyses van bijvoorbeeld sociale ongelijkheid ons kunnen leren welke factoren daar een rol bij spelen, zowel toen als nu. In die zin kun je geschiedenis als een sociale wetenschap beschouwen die middels systematische vergelijkingen in tijd en ruimte een uniek inzicht biedt in allerlei mechanismen, of het nu gaat om economische groei, de rol en waardering van arbeid, sociale in- en uitsluiting, de positie van vrouwen of identiteitsvorming.’
Hoe verweef je jouw onderzoek en expertise over migratie in het onderwijs?
‘Samen met Peter Hoppenbrouwers geef ik een verplicht tweedejaars hoorcollege over de geschiedenis van globalisering. Als je wil begrijpen hoe in de afgelopen millennia verschillende delen van de wereld meer op elkaar betrokken zijn geraakt, is inzicht in migratiepatronen zoals onderzocht in de globale migratiegeschiedenis cruciaal. Dan gaat het zowel om mensen die zich vrijwillig permanent elders vestigen als om Afrikanen die tot slaaf werden gemaakt en tegen hun wil naar de Amerika’s werden gebracht. Maar ook om migranten in dienst van organisaties, zoals soldaten, ontdekkingsreizigers, handelaren, wetenschappers en missionarissen, die nieuwe ideeën verspreidden en machtsstructuren oplegden. Mij interesseert daarbij vooral de relatie tussen ‘cross-cultural migrations’ en sociale en culturele veranderingen, zowel positief als negatief.’
Over KNAW leden
De KNAW heeft negentien nieuwe leden gekozen. Leden van de KNAW, vooraanstaande wetenschappers uit alle disciplines, worden gekozen op grond van hun wetenschappelijke prestaties. De KNAW telt circa vijfhonderdvijftig leden. Een lidmaatschap is voor het leven. Op maandag 16 september worden de nieuwe Akademieleden geïnstalleerd.
Op weg naar veerkrachtige samenlevingen
Migratie, globalisering en technologie kunnen leiden tot polarisering, culturele tegenstellingen en sociaaleconomische ongelijkheid. Het beeld van wie wij zijn en waar wij bij horen verandert. Er komen nieuwe netwerken en gemeenschappen tot stand. Op dit kruispunt van sociale continuïteit en verandering ontstaan belangen en visies die met elkaar kunnen concurreren of zelfs conflicteren. Ons perspectief op die snel veranderende samenleving roept om bezinning en herziening, maar tegelijkertijd om actie.
Dit is een route van de Nationale Wetenschapsagenda