Beleef honderd jaar sterrenkunde bij de Oude Sterrewacht
Hoe groot is het heelal? Hoe ontstaan en evolueren sterren? En bestaat er leven elders in het heelal? Deze hoofdvragen uit de sterrenkunde vormen de thema’s bij de nieuwe tentoonstelling 'Van aarde tot oerknal', die gemaakt is ter ere van het honderdjarige bestaan van de Internationale Astronomische Unie (IAU). De tentoonstelling bij de Oude Sterrewacht neemt de bezoekers mee op (ruimte)reis langs alle astronomische hoogtepunten van de afgelopen eeuw.
Van keuken naar tentoonstelling
Recht onder de vroegere vertrekken van de directeur bevindt zich de industrieel ogende kelder van de Oude Sterrewacht. Vroeger bereidde het keukenpersoneel hier de maaltijden, tegenwoordig dient het als bezoekerscentrum van de Oude Sterrewacht. De sfeervolle ruimte, met eeuwenoude bakstenen muren, is gevuld met verlichte panelen met kleurrijke afbeeldingen van het heelal.
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website ofOp ontdekkingsreis
Bij binnenkomst valt direct de zilveren tijdlijn op de vloer op: deze kronkelt langs alle onderdelen en vormt de rode draad van de tentoonstelling. De tijdlijn voert je mee naar een open ruimte, waar het begin en eind van de tentoonstelling samenkomen. Aan de rechterkant zie je infographics met de (zeer geringe) kennis van het heelal in 1919, aan de linkerkant de enorme hoeveelheid kennis waarover we honderd jaar later beschikken. Als bezoeker kan je hier haast niet anders dan je verwonderen over de kennis van het heelal die de mensheid in die honderd jaar heeft opgedaan.
Waan je op de maan
Wie braaf de tijdlijn volgt, komt vervolgens bij een lichtgevend paneel dat de hele muur vult. Hierop staan alle ruimtemissies op chronologische volgorde, beginnend bij de Spoetnik in 1957. Tegenover de tijdlijn hangt een ietwat vreemde achthoekige vorm. Na even te bukken ben je omringd door acht foto’s van de eerste maanlanding, inclusief de iconische foto met een wapperende Amerikaanse vlag. Hier waan je je op de maan, en treed je letterlijk in de voetsporen van Neil Armstrong: in het midden van de achthoek staat op de vloer zijn voetafdruk op de maan.
Terugkijken in de tijd
Even verderop hangen oude zwart-witfoto’s van verschillende ruimtereizigers, waaronder de chimpansee Ham en Valentina Tereshkova: de eerste vrouw in de ruimte. De zilveren tijdlijn neemt je vervolgens mee door een tunnel van ontdekkingen, met onder andere een prachtige afbeelding van het Hubble Ultra Deep Field. De sterrenstelsels op deze afbeelding zijn maar liefst 12 miljard lichtjaar van ons verwijderd. Het licht van deze sterrenstelsels heeft er 12 miljard jaar over gedaan om ons te bereiken, wat betekent dat je 12 miljard jaar terug in de tijd kijkt.
De tentoonstelling werd mede ontworpen door de Leidse astronomen Ewine van Dishoeck, Pedro Russo en Jorge Rivero, met bijdragen van Frans Snik, Henk Hoekstra, Dirk van Delft en Jarle Brinchmann. De officiële opening vond plaats op woensdag 10 april, voorafgegaan door het symposium Making Sense of the Universe. Hier spraken NASA-astronaut John Grunsfeld, auteur Maria Popova en hoogleraar Ewine van Dishoeck over de mensheid die het heelal probeert te begrijpen.
De Moleculenjager
Na de tunnel trekt een opvallend metalen object in een vitrine de aandacht. Het zilverkleurige voorwerp ziet er massief uit en heeft wat weg van een printer. Het prototype , zo staat het op tekstbordje, is ontworpen om de chemische samenstelling van gas- en stofwolken in de ruimte vast te stellen. Het heeft dan ook de toepasselijke bijnaam Moleculenjager. Na een blik geworpen te hebben op de toekomst (gaan we ooit hiken op Mars?) sluit de tentoonstelling af met een reflectie. Want na honderd jaar sterrenkunde weten we veel, maar nog veel meer niet. Is er meer dan één heelal? Zal de mensheid een interplanetaire beschaving worden? Zullen we ooit buitenaards leven tegenkomen? Misschien, over honderd jaar, weten we de antwoorden.
Bezoekersinformatie
- Toegang: De tentoonstelling is via de Hortus botanicus Leiden te bereiken. Je betaalt alleen de toegang voor de Hortus.
- Wanneer: Iedere zaterdag en zondag van 10:00-18:00.
- Tip: Boek een rondleiding! Er zijn drie rondleidingen per dag, waarbij je ook de telescopen bezoekt.
Tekst: Bryce Benda
Video: Sean van der Steen
Foto's: Monique Shaw