Replica van uniek prehistorisch zwaard onthuld in Oss
De Faculteit der Archeologie heeft een lange onderzoekstraditie in de gemeente Oss. Sinds 1974 voeren onderzoekers en studenten hier archeologisch onderzoek uit. In januari 2019 werd midden in de stad, op een rotonde, een enorme replica van een van de belangrijkste archeologische vondsten onthuld.
Sinds januari 2019 staat in het centrum van Oss (N.-Br.), midden op een rotonde, een rondgebogen, vijf meter hoog, massief zwaard. De betonnen omtrek van de rotonde verbeeldt de rand van de bronzen situla waarin het zwaard is gevonden. Het kunstwerk is geïnspireerd op de archeologische voorwerpen die in 1933 zijn gevonden door het Rijksmuseum van Oudheden, onder de grootste grafheuvel van Nederland. In 1997 is dit Vorstengraf van Oss uit de vroege ijzertijd (800-500 v. Chr.) opnieuw ontdekt door de Faculteit der Archeologie.
Een uniek onderzoeksproject
De Faculteit der Archeologie heeft een lange onderzoekstraditie in de gemeente Oss; sinds 1974 voeren onderzoekers en studenten hier archeologisch onderzoek uit. Dit heeft geleid tot een uniek en een van de grootste archeologische onderzoeksprojecten in Nederland. De resultaten bieden inzicht in de lange-termijn biografie van een landschap. Het vertelt het verhaal van vijfduizend jaar lokale bewoningsgeschiedenis en hoe deze gemeenschappen zichzelf definieerden in relatie tot hun omgeving.
Een archeologische 'speurtocht'
In 1997 is de Universiteit Leiden begonnen met een archeologische 'speurtocht' - de locatie was inmiddels verloren gegaan - naar het Vorstengraf van Oss. Tussen 1998 en 2002 zijn vervolgens de restanten van de grootste grafheuvel van Nederland en haar omgeving opgegraven en onderzocht door onderzoekers en studenten van de Faculteit der Archeologie.
Een tweede vorstengraf
Vanaf 2004 is het onderzoek voortgezet op het nabijgelegen grafveld Paalgraven waar ook verschillende grafheuvels uit de brons- en ijzertijd zijn opgegraven. De laatste, die in 2007 is opgegraven, bleek ook een vorstengraf uit de vroege ijzertijd. Ook een derde grafheuvel bij Paalgraven wordt beschouwd als een vorstengraf, in dit geval met een extreme vorm van een pars pro toto grafritueel. Samen vormen deze drie vroege ijzertijd grafheuvels een voor Nederland uniek ensemble.
Maatschappelijke valorisatie .....
Sinds de locatie van de heuvel in 1997 is (her)ontdekt, hebben archeologen van de faculteit, samen met lokale archeologen en de gemeente Oss, zich ingezet voor het reconstrueren van dit unieke monument. In 2003 werd het Vorstengraf-monument, ontworpen door een landschapsarchitect, geopend, gevolgd door de opening van het Paalgraven-monument in 2013. Samen vormen ze een uniek archeologisch park ingebed in een modern snelweglandschap. Bezoekers kunnen hier een prehistorisch landschap bezoeken en ervaren, gebaseerd op de archeologische resultaten.
...en impact
Tegelijkertijd inspireerden de archeologische objecten en het bijbehorende verhaal ook verschillende schrijvers, dichters, kunstenaars en ontwerpers. Dit resulteerde onder meer in een reproductie van het zwaard door middelbare scholieren, een artist impression van de Vorst van Oss, archeo-graffiti kunst, een korte roman door Linda Dielemans, een zandsculptuur, een archeo-glossy en een educatief programma. Samen met het nu onthulde kunstwerk in het centrum van Oss zijn dit illustraties van de kracht - de material agency - van een archeologisch object en het bijbehorende verhaal. Na 2800 jaar vormt het zwaard nog steeds een inspiratiebron en brengt het mensen in beweging.
Archeologie in de leefomgeving
En nu staat het zwaard op een unieke rotonde, refererend aan ons prehistorisch verleden in onze huidige omgeving. Het laat zien dat archeologie er toe doet. Archeologische verhalen en objecten inspireren anderen om ons verhaal te vertellen op een manier die we zelf niet kunnen, waarmee groepen mensen worden bereikt die we zelf niet of nauwelijks kunnen bereiken. Het zwaard maakt opnieuw deel uit van de lokale identiteit en het collectieve geheugen van de bewoners, duidelijk zichtbaar voor alle bewoners en bezoekers van Oss.