‘Wollige’ troonrede reflecteert brede coalitie
De Troonrede van 2018 grossierde in niet-inhoudelijke uitspraken. Om alle coalitiepartijen tevreden te houden kwamen er beduidend meer onderwerpen aan bod dan in de rede van 2017. Dat blijkt uit de analyse van de bestuurskundigen Gerard Breeman en Arco Timmermans van de Troonrede.
Door alle commotie over de uitgesproken afschaffing van de dividendbelasting zou je het misschien niet verwachten: slechts 36 procent van de tekst bevatte zinnen waarin concreet een intentie of nieuw beleid werd geformuleerd. ‘Hiermee staat Rutte-III op de tweede plaats van de Wolligheidsindex’, aldus Breeman. Het kabinet-Van Agt II, dat maar één jaar stand hield, spande in 1981 de kroon met 27% inhoudelijke zinnen.
Samen met Timmermans analyseert Breeman de Troonredes sinds 1945. Hoe lager het aantal inhoudelijke zinnen, hoe hoger de score op hun Wolligheidsindex. ‘Vertrouwen in de toekomst is werk in uitvoering’, is een voorbeeld van zo’n wollige zin die koning Willem-Alexander in deze meest recente rede uitsprak. Ter vergelijking: de Troonredes onder Den Uyl (1973) en Balkenende-I (2002) waren met ruim 74% en 72% zinnen met beleidsvoornemens een stuk concreter.
Troonrede gebalanceerder
De Troonrede is een goede graadmeter van de vraagstukken die het kabinet belangrijk vindt. 'De zinnen worden vooraf als goud gewogen', aldus Breeman. De bestuurskundigen codeerden alle zinnen op onderwerp. De rede van dit jaar was qua thema’s een stuk gebalanceerder dan in 2017 onder het demissionaire kabinet. Toen domineerden het buitenlandbeleid en de macro-economie. Dit jaar kwamen veel speerpunten van de brede coalitie aan bod zoals zorg, onderwijs, cultuur, handel, werk, landbouw en defensie. De tekst was met 178 regels dan ook een stuk langer dan de 121 regels van vorig jaar.
Coalitieakkoord
Breeman en Timmermans vergeleken de Troonrede ook met de tekst van het coalitieakkoord. Bijna een derde van de door de koning uitgesproken onderwerpen kwam overeen met het 'marktaandeel' van de onderwerpen uit het coalitieakkoord. Ter vergelijking: onder Balkenende-I was de correlatie rond de 70%. Cultuur en defensie kregen in de Troonrede van 2018 relatief veel meer aandacht dan in het coalitieakkoord. De militairen werden meerdere keren, ‘haast op zijn Amerikaans’ bedankt.
Zorgen over Europa
Uit de buitenlandse onderwerpen bleek waar de regering zich nu zorgen over maakt. Vorig jaar waren er verwijzingen naar de terroristische aanslagen van IS, dit jaar was de blik meer op Europa gericht. De brexit werd aangestipt, zorgen over de rechtsstaat in Europa (waarmee impliciet verwezen werd naar Hongarije, Turkije en Polen) en de internationale onzekerheid omdat oude bondgenootschappen niet meer vanzelfsprekend zijn.
Oubollig
Ook opvallend dit jaar waren de diverse verwijzingen naar historische gebeurtenissen in Nederland: de invoering van het kiesrecht, het kabinet-Ruijs de Beerenbrouck en de Tweede Wereldoorlog. ‘Een beetje oubollig’, vindt Breeman. ‘De historie kreeg veel aandacht en hierdoor was er minder ruimte om dieper op actuele onderwerpen in te gaan.’
Tekst: Linda van Putten
Mail de redactie