Leidse archeoloog ontdekt uniek 3000 jaar oud paardengraf in Soedan
Een bijzondere archeologische vondst bij Tombos in Noord-Soedan. Samen met een internationaal team ontdekte archeoloog Sarah Schrader een ruim 3000 jaar oud graf van een ritueel begraven paard. Zowel het graf als het paardenskelet zijn in perfecte conditie. Het graf werpt nieuw licht op het eeuwenoude maatschappelijke belang van deze edele viervoeter.
Eigenlijk deden Sarah Schrader en haar collega’s bij de archeologische vindplaats Tombos onderzoek naar een verzameling graven van mensen. Tot hun verbazing vonden ze echter een paardenskelet in een van de graftombes. ‘Het was een grote verassing om dit uitstekend bewaarde en duidelijk opzettelijk begraven paard aan te treffen. Aangezien er geen andere dierengraven in de buurt waren, wisten we direct dat het iets bijzonders moest zijn,’ zegt Schrader.
Lijkwade
Het paard was begraven onder een typische piramide met ruimte voor meerdere graven. Dergelijke tombes zijn normaal gesproken voor menselijke bijzettingen bedoeld. Uit analyse bleek het paardenskelet ruim 3000 jaar oud te zijn (1000 tot 900 jaar voor Christus). Het skelet was bijzonder goed bewaard gebleven: er ontbraken bijna geen botten en de botten lagen bijna exact op hun anatomische locatie. Er waren zelfs nog delen van de vacht van het paard bewaard gebleven. Bij het skelet ontdekte Schrader ook verschillende grafgiften: een scarabee, een ijzeren bit en resten van een lap stof, waarschijnlijk een lijkwade. De restanten van het ijzeren bit bleken bovendien een van de oudste stukken ijzer ooit in Afrika aangetroffen.
Het paardengraf is volgens Schrader om meerdere redenen een bijzondere vondst. Allereerst is het een zeldzaamheid dat het skelet van het paard zo goed bewaard is gebleven. Maar daarnaast is vooral de wijze van begraven bijzonder. De archeologische vindplaats Tombos werd oorspronkelijk rond 1450 v. Chr. gesticht als Egyptisch bestuurlijk centrum. Na de neergang van het Egyptische Nieuwe Rijk werd het een onderdeel van het Nubische rijk. Dit rijk groeide sterk in zowel omvang als aanzien vanaf ongeveer 1000 v. Chr. ‘Het feit dat dit paard bewust in een mensengraf werd begraven en dure, rituele grafgiften meekreeg zegt veel over hoe deze vroege Nubische gemeenschap naar dit dier keek,’ legt ze uit.
Rituele en symbolische waarde
‘Er zijn meer voorbeelden van Nubische koningen en koninginnen die paarden lieten begraven met dure grafgiften, maar dit graf is zeker 150 jaar ouder,’ zegt Schrader. Dat toont aan dat paarden al veel eerder rituele, symbolische en mogelijk zelfs emotionele betekenis hadden in het Nubische rijk, die veel verder gaat dan alleen functioneel gebruik van het paard. ‘Ik vind het heel bijzonder om te zien dat mensen in deze oude cultuur mogelijk al om hun dieren gaven op een vergelijkbare manier zoals wij dat nu doen, en dat ze hun dieren zelfs op eenzelfde manier begroeven zoals ze dat bij mensen zouden doen. Dat ze bijvoorbeeld een zeer kostbaar stuk ijzer mee begroeven met dit dier zegt veel over de vermoedelijke waarde die ze aan dit paard toeschreven,’ aldus Schrader.