Leidens Ontzet door de ogen van Spaanse officieren
Heeft Francisco de Valdés inderdaad Leiden gespaard omdat zijn geliefde Magdalena Moons hier familie had wonen? Historicus Raymond Fagel geeft op 24 september de historische lezing over het beleg van Leiden en gaat in op de vele mythes die nog altijd leven.
Precies twintig jaar geleden nam Fagel het initiatief om in de aanloop naar Leidens Ontzet een historische lezing te geven. ‘Ik dacht toen: het is toch eigenlijk te gek. Leidens Ontzet is een groot historisch feest, maar we doen als universiteit dan de deuren dicht en sturen de studenten naar huis.’ De lezing sloeg direct aan en sindsdien organiseert de universiteit samen met de 3 October Vereeniging ieder jaar de historische lezing. De laatste jaren is er op de grote dag zelf ook de 3 October University: Leidse wetenschappers geven colleges over aansprekende onderwerpen.
Relatie Nederlanden en Spanje
Fagel gaf die allereerste historische lezing over het beleg van Leiden door Spaanse ogen, zijn eigen specialisme. Hij onderzoekt de relatie tussen de Nederlanden en Spanje in de 16e eeuw. Anno 2017 geeft hij op 24 september wederom in het Academiegebouw een lezing door Spaanse bril. Dit keer door de ogen van Spaanse officieren. Hoe beleefden zij de Nederlandse Opstand en het beleg van die weerbarstige Leidenaren?
Rol Magdalena Moons
De lezing vloeit voort uit Fagels onderzoeksproject Facing the Enemy. The Spanish Army Commanders during the First Decade of the Dutch Revolt (1567-1577). Samen met twee promovendi analyseert hij de brieven van Spaanse officieren uit die tijd. Een grote rol is weggelegd voor de Spaanse commandant Francisco de Valdés. In Leiden geldt hij nog altijd als de gevreesde commandant die gelukkig verliefd werd op de Haagse Magdalena Moons. Valdés zou Leiden hebben gespaard omdat Magdalena hier familie had wonen.
Mythes doorprikken
Wat vond Fagel hierover terug in de brieven? Dat wil hij nog niet verklappen. Wel zegt hij dat het analyseren van mythes een belangrijk onderdeel zijn van de historische lezingen. ‘Ook ik ga graag in op de rijke verhalen en leg uit wat we echt weten.’ Zo is al eerder de mythe van de heldhaftige burgemeester Van der Werff doorgeprikt. ‘Deze blijkt door Willem van Oranje ontslagen te zijn omdat hij zijn werk niet goed deed. Terwijl hij in Leiden nog altijd als een grote held vereerd wordt.’
Leidse bevolking was verdeeld
Een andere mythe is dat de Leidse bevolking zo eendrachtig was tijdens het beleg. ‘Maar onder andere uit de brieven blijkt dat er grote verdeeldheid bestond onder de protestanten en katholieken in Leiden en dat zij met elkaar op de vuist gingen.’
Valdés raakte geïrriteerd
Wat wil hij nog meer alvast onthullen over de brieven? ‘Wij Nederlanders stellen de Spanjaarden uit die tijd graag voor als de grote vijand. Maar de officieren waren ook maar mensen. De militairen schrijven vaak dat ze zo graag naar huis willen en dat ze hun familie zo missen.’ Ook blijkt uit de brieven dat Valdés anders gaat denken over de Nederlanders. ‘Eerst schrijft hij nog vrij neutraal over de mensen hier. Maar na een paar jaar harde strijd raakt hij steeds meer geïrriteerd’, aldus Fagel. ‘Hij vindt het ook onbegrijpelijk dat ze hun eigen land onder water zetten.’
Paleisarchief hertog van Alva
Fagel dankt de circa 80 brieven van Valdés aan de bewaarwoede van de nazaten van Alva, de ‘ijzeren’ Spaanse hertog. De huidige hertog van Alva resideert nog altijd in een paleis in Madrid met een eeuwenoud archief waar de historicus de brieven kon bestuderen. Kom naar de lezing op 24 september en ontdek wat Fagel in dit archief vond.
Een toegangskaart is - zolang de voorraad strekt - op de dag van de lezing vanaf 14.00 uur gratis op te halen in het Academiegebouw (Rapenburg 73). Het Groot en het Klein Auditorium zijn vanaf 14.30 uur geopend.
Bannerfoto: Magdalena Moons smeekt haar verloofde Francisco de Valdés de bestorming van Leiden nog een nacht uit te stellen, 1574: scène uit de Tachtigjarige Oorlog, Simon Opzoomer, 1840 - 1850 (Rijksmuseum)
(LvP)