Een grote menigte verzamelt zich voor de Leidse Schouwburg, allemaal wachtend op die ene man. Anton Corbijn, de hoffotograaf van de grootste sterren, is bijna net zo’n beroemdheid als de muzikanten die hij portretteert. Maar liefst drie keer is hij afgewezen voor de Kunstacademie, vertelt hij in zijn met anekdotes doorspekte lezing in de bomvolle Schouwburg.
Iconische zwart-witfoto’s
Achteraf gezien was de afwijzing misschien wel een zegen, meent hij. Hierdoor ontwikkelde hij zijn eigen stijl, zonder al teveel technische en digitale trucjes. Corbijn toont zijn iconisch geworden zwart-witfoto’s van poplegendes als David Bowie, Ian Curtis en vele anderen en vertelt het verhaal achter de foto's – zoals Lars von Trier, die zijn grap letterlijk nam en naakt achter een kruiwagen poseerde. Corbijn: ‘Als ik een camera vasthoud, ben ik niet verlegen en durf ik meer.’
Mindfulnessmeditatie
Na Corbijns lezing haasten de bezoekers zich naar de volgende locatie, zoals Museum de Lakenhal. Danseressen draaien pirouettes in het trapportaal, een meesteres slaat haar gewillige slaaf met een zweepje en Roosbeef zingt tussen de Rembrandts. Hoogleraar Filosofie Chris Goto-Jones geeft een lezing over mindfulness: hoe je meer bewust kunt leven in het hier en nu, zonder telkens te oordelen en te piekeren. Tijdens zijn meditatiesessie sluiten meer dan honderdvijftig bezoekers vijf minuten de ogen en proberen ze zich te focussen op hun ademhaling.
Down to earth
De bezoeker bij Chris Goto-Jones doen massaal mee aan zijn meditatiesessie.
Goto-Jones houdt het luchtig en toont zich afkerig van een orthodoxe benadering. Die nuchtere aanpak bevalt bezoeker Guido Bakker. ‘Ik probeer al zoveel mogelijk mindful te leven en heb mijn vriendin meegenomen, zodat ze ook van een ander kan horen dat mindfulness geen vage spirituele stroming is, maar juist heel down to earth .’
In de Nacht van Kunst & Kennis is ook de nieuwe ontdekkingsroute, Leiden Disoveries, onthuld. Rector Carel Stolker overhandigde de app aan burgemeester Henri Lenferink.
Even heel oud worden met een ouderdomspak
Er zijn ook diverse acts in het trappenhuis van Museum de Lakenhal.
Ook op andere plekken willen bezoekers graag iets aan den lijve ondervinden. Voor een paar minuten lopen in een ouderdomspak staan ze zelfs in de rij. Een zwarte bril beperkt het zicht en een zwaar korset om de borst plus been- en armstukken bemoeilijken het lopen. Scholiere Marijn Versteegen strompelt met een dienblad in haar hand. Opgelucht trekt ze het pak uit. ‘Ik snap nu beter waarom sommige ouderen zo traag lopen en hoe frusterend het kan zijn als je fysiek niet meer kunt doen wat je wil.’
Goeie Mie
Voorstelling Slotstuk over de motieven van de Leidse gifmengster 'Goeie Mie'.
De dood, en het motief dat de Leidse Maria Swanenburg (1839-1915) gehad kon hebben voor de vele gifmoorden die ze pleegde. Daarover gaat de voorstelling Slotstuk van theaterensemble De Veenfabriek. ‘Goeie mie’ sloot verzekeringen af op het leven van haar slachtoffers en werd daar steenrijk van, maar gaf dat geld niet uit. Om de kennis met de kunst te verbinden is een deel van de voorstelling ingeruimd voor hoogleraar Farmacie Adam Cohen. Hij legt uit dat de miljoenen moleculen in arsenicum zich binden aan de enzymen in ons lichaam. Zo gauw ze het hart bereiken is het finito . Hij vertelt ook dat een lage dosering arsenicum vandaag de dag nog wordt gebruikt in geneesmiddelen, bijvoorbeeld ter behandeling van leukemie.
Oude Sterrenwacht toneel van licht en donker
Wie door de Hortus botanicus naar het statige pand van de Oude Sterrewacht loopt, wordt begroet door prachtige lichtinstallaties van formatie Het Blauwe uur. Op het plein bij de hoofdingang komt de zoete geur van poffertjes je tegemoet, begeleid door lekker krakerige jazz en soul van het dj-kraampje ernaast.
Deeltjes of golven?
Hortus botanicus GLOWTREE van Arianne van Boxmeer.
De Lichtlezingen in het pand trekken volle zalen. Noor Boogerd, promovenda bij het LUMC, laat zien hoe kanker met behulp van lichttechnieken kan worden opgespoord. Hoogleraar Experimentele Natuurkunde Dirk Bouwmeester neemt de toehoorders mee in eeuwen van wetenschappelijk onderzoek naar licht. Hij vertelt hoe wetenschappers al vanaf de Middeleeuwen probeerden om het verschijnsel licht te omschrijven. ‘Héél interessant’, reageert een toehoorder even later op beide lezingen. ‘Ik ben een echte alfa, dus ik kon lang niet alles volgen, maar het is fascinerend.’
Ewine van Dishoecks' inspirerende sterrenhemel
Vrijheidsgesprekken in het Academiegebouw met o.a. terrorismedeskundige Edwin Bakker en cartoonist Ruben L. Oppenheimer.
Wie even wil bijkomen van alle verlichtende lezingen, kan genieten van kunstwerken die raken aan het thema van de avond. Kunstformatie Ctaste nodigt bezoekers uit om zelf te ervaren hoe onze smaak wordt beïnvloed door licht: beleef je voedsel anders als je het niet ziet? Hedendaagse kunstenaars laten het publiek in de Sterrewacht dwalen langs sterren en planeten door hun interpretatie van de ruimte te presenteren. De expositie toont werk van deelnemers aan de Akademieprijs Astronomie en Kunst, die op initiatief van astrofysica Ewine van Dishoeck is ingesteld. Van Dishoeck is zelf aanwezig om, samen met de kunstenaars, meer over de werken uit te leggen. ‘Kunstenaars hebben zich altijd laten inspireren door de sterrenhemel. En kunst inspireert wetenschap. Maar omdat er tegenwoordig zó veel licht is, raken de sterren soms wat vergeten. Je zou deze prijs dus als een back to basics -stimulans kunnen zien.’
Betere nachtrust met minder fel beeldscherm
Ook al is de avond nog lang niet voorbij, neurofysioloog Joke Meijer blikt al even vooruit op de volgende ochtend door stil te staan bij de invloed van licht op ons bioritme. Onze biologische klok, zo legt ze uit, bestaat uit cellen in de hersens die reageren op licht. Een gevaar van de hedendaagse samenleving is dat veel mensen ’s avonds nog achter een fel beeldscherm zitten, waardoor ze moeilijker in slaap komen. ‘Laat uw pubers gerust ’s avonds appen met hun telefoon, maar met een lagere lichtintensiteit’, adviseert Meijer, ‘dan slapen ze beter en worden ze de volgende ochtend makkelijker wakker.’ ‘Nou, dan ga ik de helderheid van mijn scherm maar een standje lager zetten’, lacht een bezoeker na de lezing.
Vrijheid volgens André Kuipers
Later die avond vlecht astronaut André Kuipers vaardig het lustrumthema ‘vrijheid’ door zijn verhaal. ‘Door de zwaartekracht worden wij mensen vastgeplakt aan de aarde en als astronaut kom je daar vrij van. Van die vrijheid droomde ik.’ Kuipers maakte twee keer een ruimtereis, in 2004 en in 2012, toen voor een verblijf in de ruimte van maar liefst vijf maanden. Aan beide reizen hing wel een prijskaartje: jarenlange onvrijheid in de vorm van een straf opleidingsprogramma waardoor hij veel weg was van zijn gezin.
Gewichtloosheid
André Kuipers over vrijheid en onvrijheid in de ruimte.
Na afloop van zijn reis moest Kuipers de vrijheid van de gewichtloosheid weer opgeven. Hij liet menig bord uit zijn handen kletteren omdat hij nog in zijn hoofd had dat je het gewoon kon loslaten zonder dat het viel. En moest hij zich telkens inprenten dat je op aarde een trap toch echt tree voor tree diende te nemen. Kuipers vertelt er zo smakelijk over dat ook zijn publiek in een andere dimensie terecht komt. Een donderend applaus is zijn deel.
Kon u wél kiezen?
Wonderlijke taferelen op de route tussen de locaties: zoals buitenaardse wezens die oogcontact zoeken en een vier meter lange robotslang die langs de Singel kronkelt.
De Nacht van Kunst & Kennis prikkelt aldus alle zintuigen. Naast het luisteren naar de nachtcolleges kunnen de bezoekers eten proeven in het pikkedonker, ontspannen met een lachworkshop en op vele plekken dansen, zoals op de binnenplaats van Museum Boerhaave en natuurlijk in de fonkelnieuwe muziektempel Gebr. de Nobel. Er is zoveel, kon u wel kiezen?’, vraagt Andrea van Pol, presentator in de Stadsschouwburg, aan het publiek. ‘Ja’, zeggen de meesten. Maar sommige bezoekers vinden het jammer dat ze niet alles gezien hebben en suggereren: kan het evenement niet twee keer per jaar georganiseerd worden?
(21 september 2015 - JJA/CH/LvP)
Zie ook
