LUF subsidie voor tuberculoseonderzoek bij het Instituut Biologie Leiden
Prof. Herman P. Spaink heeft een subsidie gekregen om te screenen voor nieuwe geneesmiddelen tegen tuberculose. Deze subsidie voor de verdere ontwikkeling van robottechnologie voor grootschalige geneesmiddelenscreening was mogelijk dankzij donaties van Leidse alumni.
Afbeelding: Mycobacterium tubercolosis (textbookofbacteriology.net)
Tuberculose
Tuberculose is een gevaarlijke bedreiging voor de mensheid. Nadat het in de vijftiger jaren efficiënt is bestreden door de ontwikkeling van antibiotica is er nu een nieuwe crisis aan het ontstaan. Inmiddels is een derde van de gehele wereldbevolking drager van de tuberculosebacterie (Mycobacterium tuberculosis) en jaarlijks sterven er twee miljoen mensen aan de ziekte. Dat aantal kan nog sterk gaan toenemen vanwege de opkomst van bacteriestammen die volledig resistent zijn geworden tegen de bestaande antibiotica.
Robot voor de injectie van zebravisembryo’s
Een robotsysteem voor screening van geneesmiddelen
Een nieuw robotsysteem, recentelijk ontwikkeld aan de Universiteit Leiden, kan een belangrijke doorbraak zijn voor de screening van geneesmiddelen. Met dit robotsysteem kunnen zebravisembryo’s automatisch geïnjecteerd worden met bacteriën. Dit maakt het mogelijk om op grote schaal de werking van nieuwe medicijnen tegen tuberculose te testen.
Zebravis als model voor tuberculose-onderzoek
Het kenmerk van een tuberculose-infectie, zowel bij de zebravis als bij de mens, is dat de bacteriën langdurig kunnen overleven in zogenaamde granulomen, die bestaan uit een opeenhoping van geïnfecteerde immuuncellen. Zoals recent door de Leidse onderzoekers is aangetoond, kan de menselijke pathogeen Mycobacterium tuberculosis onder laboratoriumomstandigheden in zebravisembryo’s overleven. Zebravissen kunnen ook tuberculose krijgen door infectie met een vissenpathogeen,Mycobacterium marinum, die zeer nauw verwant is aan Mycobacterium tuberculosis. Mycobacterium marinum, die sneller groeit en veel minder gevaarlijk is om mee te werken, is bij uitstek geschikt voor de eerste screeningsfase van nieuwe geneesmiddelen tegen tuberculose.
Foto: 5 dagen oude zebravislarve met groen fluorescente bloedvaten en een infectie met rood fluorescente Mycobacterium marinum bacteriën, die op dag 1 waren geïnjecteerd met de recent ontwikkelde injectierobot (foto door Ralph Carvalho, PlosOne, 2011)
Samenwerkingen
Prof. Herman Spaink heeft samen met collega Dr. Annemarie Meijer de zebravis als model voor infectieziekten bij het Instituut Biologie Leiden geïntroduceerd. Zij werken nauw samen met tuberculose-specialisten van het Leids Universitair Medisch Centrum (Prof. Tom Ottenhoff) en van het Vrije Universiteit Medisch Centrum Amsterdam (Prof. Wilbert Bitter en Dr. Astrid van der Sar). De injectierobot voor zebravisembryo’s is ontwikkeld in samenwerking met het Leids Instituut voor Chemie (Jan de Sonneville) en het spin-off bedrijf ZF-Screens BV (Dr. Ron Dirks).