Nieuwe onderzoeksmethoden helpen tuberculose te doorzien
Het NGL nadert de 1000e lezing door 2015 met de 997e lezing en een diner af te sluiten. Met een inspirerende lezing van prof.dr. Annemarie Meijer leerde het gezelschap meer over de infectieziekte tuberculose. Het gezelschap stond ook stil bij het verlies van het bestuurslid Christiaan van Gorkum, die op 28 jarige leeftijd door een ongeluk om het leven is gekomen.
Prof.dr. Annemarie Meijer van het Institute of Biology Leiden leidt een onderzoeksgroep die zich specialiseert in infectieziekten en immunobiologie. Lees meer over de onderzoeksgroep Meijer lab.
Tuberculose doorzien
Het immuunsysteem als Paard van Troje
In 1882 ontdekte Robert Koch dat tuberculose veroorzaakt wordt door een bacteriële infectie. De ziekte kan tegenwoordig slechts door een lange antibioticum-cocktail kuur worden genezen. Helaas overlijden er jaarlijks wereldwijd 1.5 miljoen mensen en raken er nog vele malen meer besmet met tuberculose. De tuberculose bacterie nestelt zich in macrofagen, cellen die een essentieel onderdeel van ons immuunsysteem vormen. Zo vormen zich zogenaamde granulomen, cellen die de sluimerende tuberculose bacterie met zich meedragen. De granulomen beperken de directe fatale gevolgen van een tuberculose bacterie infectie. Hierdoor is het gevaar van tuberculose groter voor patiënten met een beperkt immuunsysteem.
Onderzoek naar de oorzaak
Meijer bestudeert in onderzoek een tuberculose zebravismodel welke moleculaire en cellulaire processen een rol spelen bij het ontstaan van granulomen. Hiervoor gebruikt zij een vissenvariant van de tuberculose bacterie die bij de mens voorkomt, genaamd Mycobacterium marinum (M. marinum). Zij toonde aan dat het eiwit ESAT6 dat geproduceerd wordt door M. marinum een van de eerste stappen is voor de vorming van granulomen. Zogenaamde Toll receptoren in de gastheer herkennen de tuberculose infectie en zorgen voor de aansturing van de afweerreacties. Daarnaast werd, recent, ontdekt dat de Toll receptoren in de geïnfecteerde cellen een bijzonder cellulair afbraakproces, autofagie, kan aanzwengelen. In de cel worden membraanblaasjes gevormd rondom de M. marinum bacterie, die na samensmelting met lysosomen zorgen voor de afbraak van de tuberculose bacterie.
De strijd tegen tuberculose
Meijer sloot de lezing af met een levendige animatie om te illustreren hoe M. marinum zich verspreidt in een levend organisme. Haar onderzoek en dat van vele anderen heeft al een grote bijdrage geleverd aan het verbeteren van de behandeling tegen tuberculose, maar is er nog een lange weg te gaan. Echter, er zijn al essentiële stappen gemaakt in de strijd tegen het “doorzien” van tuberculose.
Volgende spreker: Bas Haring
De eerstvolgende lezing vindt plaats in januari. Op donderdag 21 januari 2016 geeft wetenschapsfilosoof Bas Haring een lezing voor het NGL. Meer informatie zal spoedig op de website van het Natuurwetenschappelijk Gezelschap volgen.