Jonge ster vuurt extreem snelle watermoleculen af
Een team met Leidse sterrenkundigen heeft watermoleculen waargenomen die zich met een snelheid van meer dan 200.000 km per uur van een jonge, zonachtige ster af bewegen. Dit is 80 keer zo snel als een kogel uit een AK47-geweer.
De waarneming - gedaan met de moleculenjager HIFI aan boord van de Europese ruimtetelescoop Herschel (ESA) - kwam voor de sterrenkundigen als een verrassing: de watermoleculen zouden normaal gesproken moeten zijn vernietigd in de schokgolven die gepaard gaan met de geboorte van de ster.
Per seconde 100 miljoen keer zoveel water als in Amazone rivier
Uit de waarnemingen blijkt echter dat water zich waarschijnlijk snel opnieuw vormt in hete en dichte, door schokgolven getroffen gaswolken. De condities zijn zo gunstig dat 100 miljoen keer de hoeveelheid water in de Amazone rivier wordt gevormd, iedere seconde! De observaties werpen nieuw licht op de meest energierijke fase in de vorming van sterren met een lage massa (sterren met een massa kleiner dan onze zon). Ook onze zon heeft dit proces in de eerste stadia van zijn evolutie doorlopen. Hierbij worden temperaturen bereikt van meer dan 10.000 graden Celsius. Water is een van de moleculen die er voor zorgt dat de temperatuur weer snel kouder wordt zodat de jonge ster kan blijven groeien.
Water-jets
“De kwaliteit van de HIFI gegevens is zo hoog dat deze water-jets er direct uitspringen. We zijn nu aan het onderzoeken hoe lang de fase duurt waarin de jonge ster zo actief is.” zegt Lars Kristensen, leider van het onderzoek.
Internationale samenwerking
De bestudeerde ster, L1448-MM, bevindt zich in het sterrenbeeld Perseus op een afstand van ongeveer 750 lichtjaar. Het ruimte-instrument HIFI is ontwikkeld en gebouwd door een consortium van instituten en universiteiten uit Europa, Canada en de Verenigde Staten, onder leiding van SRON Netherlands Institute for Space Research. De gegevens komen uit het Key Programma ‘Water in Star Forming Regions with Herschel (WISH)’, dat onder leiding staat van prof. dr. Ewine van Dishoeck van de Sterrewacht Leiden.
IAU Symposium
De resultaten van het onderzoek zijn op 30 mei gepresenteerd op het IAU Symposium 280 in Toledo, dat wordt bijgewoond door ongeveer 450 astrochemici. Ook andere opvallende resultaten van HIFI kwamen aan de orde. Een publicatie over het onderzoek, dat onder leiding staat van dr. Lars Kristensen van de Sterrewacht Leiden, verschijnt binnenkort in het tijdschrift Astronomy & Astrophysics.