Einsteins licht danst en tolt in Leiden
De documentaire Einstein’s Light van regisseur Nickolas Barris toont op wervelende wijze tot welke natuurkundige doorbraken de bijzondere vriendschap leidde tussen Albert Einstein en de Leidse natuurkundige Hendrik Antoon Lorentz. De documentaire ging op 2 november in première op het Leiden International Film Festival.
Racen door Collider-buizen
Zwierig danst het licht over het scherm. We duiken door planeetbanen en zweven over gasringen die vibreren op de klanken van Mozart. Terwijl violist Joshua Bell zijn instrument bespeelt, kronkelen lichtpaden over groene velden en langs voorzichtig ontluikende plantjes. We scheren voorbij ruimterotsen, draaiend en botsend in ons zonnestelsel. Met een noodvaart vliegen we De Nachtwacht van Rembrandt in en racen door de buizen van de Large Hadron Collider, het grootste natuurkunde-experiment ter wereld.
Wetenschap en kunst schouder aan schouder
Je kunt er bijna niet omheen: in Einstein’s Light, van de Amerikaanse regisseur Nickolas Barris, staan wetenschap en kunst schouder aan schouder. En dat is geen toeval. Het zijn immers disciplines die beiden nieuwe inzichten geven, stelt theoretisch natuurkundige en kunstenaar Robbert Dijkgraaf in de film.
De trailer van Einstein's Light is ook de officiële trailer van het Internationale Jaar van het Licht 2015.
Geestelijke opvolgers Albert Einstein
Het is daarom toepasselijk dat Barris kunstzinnige scènes, vol abstracte, impressionistische beelden, afwisselt met gesprekken met prominente wetenschappers van nu. Aan het woord komen Leidse astronomen zoals Vincent Icke, Tim de Zeeuw en Ewine van Dishoeck, maar ook fysici als Stan Bentvelsen (UvA) en Robbert Dijkgraaf (Institute Advanced Study Princeton). Zij zijn de geestelijke opvolgers van Albert Einstein en Hendrik Antoon Lorentz, wiens innige professionele vriendschap de basis vormt waarop deze documentaire is gebouwd. Einstein’s Light schetst hoe diep Einstein en Lorentz elkaar bewonderden en toont hoe in Leiden, aan de universiteit, daardoor iets bijzonders gebeurde. Leiden werd de locatie waar de oudere fysicus Lorentz het stokje definitief overdroeg aan de nieuwe generatie van Einstein.
Academische vrijheid
Dat gebeurde, ondanks de grote politieke en morele onrust van de Eerste Wereldoorlog, in een sfeer van academische vrijheid en internationale samenwerking. Het zorgde ervoor dat Einsteins relativiteitstheorie in Leiden snel wortel schoot en van daaruit de rest van de wereld veroverde. Het is exact die sfeer waar Leiden om bekend stond, stelt Dirk van Delft, directeur van het Leidse wetenschapsmuseum Boerhaave. In Leiden vierden immers ook vrije denkers als Descartes en Spinoza successen. ‘En Spinoza kun je weer verbinden met Einstein, want dat was zijn favoriete filosoof’, zegt Van Delft.
De natuur houdt van symmetrie
Einstein’s Light viert dergelijke symmetrieën. De film zoekt ze tussen de levens van Einstein en Lorentz, maar ook tussen relativiteit en quantummechanica, die beiden hun oorsprong vonden in de studie van licht. ‘Het is fijn dat de natuur symmetrie net zo mooi vindt als wij’, zegt Dijkgraaf dan ook. Het levert een documentaire op die boeit, overtuigt en beklijft. Niet alleen vanwege het bijzondere verhaal dat zich in Leiden heeft afgespeeld, maar vooral vanwege de prettige wijze waarop de beeldtaal het gesproken verhaal op harmonische wijze versterkt.
(3 november 2015 - George van Hal)
Zie ook
De Universiteit Leiden heeft aan de film bijgedragen vanwege haar 440-jarig bestaan. De film wordt na de première nog tweemaal vertoond op het Leiden International Film Festival:
Donderdag 5 november, 17:00 Kijkhuis 1
Zondag 8 november, 14:15 Trianon 1