Toegepaste taalkunde
Journalistiek en nieuwe media
Onderzoek naar de betrouwbaarheid van de journalistiek en het vertrouwen in de media.
Aan het LUCL richten de wetenschappers zich op drie hoofdthema’s: factchecken, de stijl van de media, en de toekomst van de lokale journalistiek. JNM is een interdisciplinair veld: het omvat onderzoek uit zowel de sociale wetenschappen als de taalkunde.
Factchecken
Peter Burger, Alexander Pleijter en Michaël Opgenhaffen doen onderzoek naar factchecken en, in bredere zin, naar de verspreiding van informatie en het tegengaan van de verspreiding van desinformatie.
Er is tegenwoordig steeds meer aandacht voor factchecken vanuit onderzoekers, beleidmakers en het nieuws. Journalisten noemen betrouwbaar en feitelijk verslag doen als de belangrijkste beroepsnorm, maar in de praktijk wordt dit niet altijd waargemaakt. Een toename aan concurrerende waarheidsclaims of ‘alternatieve feiten’ gemaakt door politici en zichtbaar in berichten op sociale media, heeft ook gezorgd voor meer aandacht voor factchecken en desinformatie.
Lopende projecten zijn:
- Nieuwscheckers.nl - een Nederlandse factcheckwebsite
- Factcheck.Vlaanderen - een Vlaamse factcheckwebsite
- BENEDMO – een door de EU gefinancierd project van Nederlandse en Vlaamse kennisinstituten en nieuwsorganisaties om desinformatie te volgen, te bestuderen en te bestrijden.
De stijl van de media
Jaap de Jong, Astrid Vandendaele en Michaël Opgenhaffen doen kwalitatief en kwantitatief onderzoek naar de ontwikkeling van journalistieke normen.
Journalistieke normen en werkmethodes in de media staan vastgesteld in interne en soms gepubliceerde stijlrichtlijnen. Deze normen worden constant heroverwogen en herzien door ombudspersonen en hoofdredacteuren als reactie op allerlei klachten. Veel van dit soort klachten gaan over slordig, onwenselijk of inconsistent taalgebruik, een gebrek aan inclusiviteit en diversiteit in de media, framing, stereotypering, het gebruik van te weinig bronnen of onzorgvuldigheid bij online media. Om het vertrouwen en de verantwoordelijkheid te behouden, bespreken ombudspersonen en hoofdredacteuren constant de huidige en nieuwe normen en leggen deze vast in hun stijlrichtlijnen.
De toekomst van lokale en hyperlokale journalistiek
Jaap de Jong en Willem Koetsenruijter onderzoeken de ontwikkelingen in de lokale journalistiek, met specifieke aandacht voor zaken als betrouwbaarheid en vertrouwen. Ze doen evidence-based aanbevelingen voor het stimuleren van de lokale journalistiek en bekijken hierbij vooral de geschiedenis en toekomst van de Leidse journalistiek.
Overal ter wereld heeft de lokale journalistiek het moeilijk. De traditionele inkomstbronnen verdwijnen. Toch blijft de rol van informatieve, samenbrengende en kritische journalistiek cruciaal. De Jong en Koetsenruijter hebben meerdere onderzoeken binnen dit veld uitgevoerd (voor de gemeente Leiden, de provincie Zuid-Holland en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)) om advies te kunnen geven over het stimuleren van de lokale journalistiek. Deze aanbevelingen hebben onder andere geleid tot de oprichting van het Leids Mediafonds en de Kwaliteitsimpuls Zuid-Hollandse Journalistiek. De kritische functie (de onderzoeksjournalistiek) en de verenigende functie van lokale en hyperlokale journalistiek zijn actuele en urgente onderzoeksonderwerpen.
JNM Journalistiek Lezingenreeks
De Journalism Studies Seminars brengen wetenschappers van zowel buiten als binnen het LUCL samen om het onderzoek binnen dit disciplinaire veld te bespreken.
De lezingen laten een scala aan theoretische en methodologische benaderingen zien die ons begrip van de maatschappelijke massacommunicatie vergroten. Daarnaast biedt deze lezingenreeks sprekers de mogelijkheid om hun onderzoek te delen met mensen buiten hun eigen afdeling of onderzoeksgroep. Deze lezingen zijn voor iedereen toegankelijk. De werktalen zijn Nederlands en Engels.
Om een spreker voor te dragen of eigen onderzoek te bespreken, neem contact op met de coördinator Alexander Pleijter.