Hoe kun je de vaardigheden van studenten binnen practicumonderwijs verbeteren? En hoe zorg je ervoor dat het aanleren van vaardigheden minder tijdrovend is voor jou als docent? Binnen de Stimuleringsregeling open en online onderwijs zijn breed inzetbare materialen, ervaring en kennis ontwikkeld waar je gebruik van kunt maken. 

Denk aan:

• een online tool waarmee studenten hun lab-rekenvaardigheden kunnen oefenen; 
• practicumclips die studenten voorbereiden op de practica;
• interactieve video's om basisvaardigheden en veelgebruikte handelingen aan te leren;
• een multidimensionale VR-applicatie als veilige oefenomgeving voor studenten.

In dit artikel vind je tools die je hierbij kunnen helpen. 

Studenten van de master Ondernemingsrecht maakten in 2019 kennis met de ondernemingsrechtpraktijk. Door een extracurriculair traject met fictieve maar waarheidsgetrouwe casussen werden studenten geconfronteerd met juridische kwesties, veeleisende cliënten, onderhandelingen op het scherpst van de snede en acute problemen uit de praktijk.

Samenwerken en oplossingen genereren
In een eerste bijeenkomst richtten studenten in groepsverband een advocatenkantoor op waarmee ze optraden als advocaat van verschillende cliënten die samen een bedrijf op wilden richten. In de loop van het jaar werkte het advocatenkantoor aan verschillende projecten zoals een overname, een bedrijfsongeluk en financiële moeilijkheden. Aan de studenten de schone taak om het maximale resultaat voor hun cliënt te behalen. Om de juridische belangen van de cliënt daarbij goed te behartigen, moesten de studenten als team samenwerken en cliëntgerichte oplossingen genereren. Daarbij kwam behandelde stof uit de inhoudelijke vakken van de master terug in de verschillende, uitdagende en interactieve opdrachten.

Parallel aan de mastervakken
De game is in 2019 vrijwillig en zonder budget door een aantal docenten van de afdeling Ondernemingsrecht ontwikkeld. Reden hiervoor was dat docenten aangaven dat de inhoudelijke opzet binnen de master goed was, maar dat de koppeling met de praktijk soms nog ontbrak. Met de Legal Business Game is geprobeerd om vanuit de stof van de master praktijkcasussen te ontwikkelen die parallel lopen aan de mastervakken. Om de casussen te ontwikkelen is er onder meer samenwerking gezocht met advocatenkantoren, een rechtbank en zelfs met een mediabedrijf. 

Jessie Pool, universitair docent ondernemingsrecht, over het ontwikkelen van de game: ‘Er zit vooral erg veel tijd in de voorbereiding van de casussen, maar als je deze eenmaal hebt, kun je deze relatief eenvoudig hergebruiken (in een iets andere vorm natuurlijk). Met ons team hebben we een dag lang gebrainstormd om de verhaallijn te bedenken. Het is leuk om hierbij je creativiteit de vrije loop te laten en samen te werken met andere. Bovendien is het de moeite het meer dan waard, niet alleen omdat je weet en ziet dat studenten actief aan de slag moeten met het ondernemingsrecht, maar ook omdat sommigen er stages aan over hebben gehouden.’

Winst voor het team met de grootste omzet
Studenten hebben de game als een goede aanvulling op het reguliere onderwijs ervaren. Omdat de game parallel liep met het onderwijs van de master konden ze de verkregen kennis meteen in de praktijk toepassen. Naast het opdoen van praktijkervaring gaven studenten aan dat op deze manier de samenhang tussen vakken binnen de master Ondernemingsrecht inzichtelijker was. Studenten konden vrijwillig deelnemen aan de game. Uiteindelijk namen 30 studenten deel aan de game. Het uiteindelijke winnende team was het kantoor met de grootste omzet in het jaar. De ‘uitbetaling’ verliep in fictief geld zonder toekenning van ECT’s. Faillissementen vielen er gelukkig niet.

Deelnemer van de game: ‘De meerwaarde van de game vind ik dat je wordt geprikkeld om op een meer praktische manier na te denken over (juridische) vraagstukken die naast de game in het reguliere onderwijs aan bod komen. Dit maakt de studiestof meer tastbaar en het geeft een interessante extra dimensie. De opdrachten en casus zijn goed doordacht en er is echt geprobeerd een realistische simulatie te creëren door nieuwsberichten, radio podcasts, berichten van cliënt, een dataroom etc. De betrokkenheid van advocatenkantoren zorgt bovendien voor een stukje extra verdieping van de stof. Al met al is de Legal Business Game een leuke manier om naast je master actief met de studiestof bezig te zijn en zelf kritisch te reflecteren op wat je in het onderwijs krijgt aangereikt.” 

Voordelen van de Legal Business Game:

• De praktijksimulatie geeft studenten de mogelijkheid om te oefenen met diverse vaardigheden, waaronder samenwerken, oplossingen genereren, mondeling communiceren en schriftelijk communiceren, projectmatig werken en reflecteren;
• Afhankelijk van de keuze en opbouw van een casus wordt ook het maatschappelijk bewustzijn gestimuleerd;
• De praktijkervaring die studenten in deze onderwijsvorm opdoen, draagt bij aan de inzetbaarheid op de arbeidsmarkt
• Tevens biedt deze vorm gelegenheid; voor oriëntatie op de arbeidsmarkt doordat studenten inzicht verkrijgen in de partijen die betrokken zijn bij (in dit geval) het ondernemingsrecht;
• Voorbereiding vraagt veel contact tussen docenten onderling, en daardoor weten deze docenten beter wat er bij elkaar speelt. Dat verbetert ook op andere punten de afstemming en samenwerking;
• Link tussen inhoudelijke vakken binnen een curriculum wordt zo duidelijk voor studenten: bouwt op elkaar voort, vereist toepassing van eerder opgedane kennis.

Meer weten?
Neem contact op met Jessie Pool via j.m.w.pool@law.leidenuniv.nl

De bachelor Life Science and Technology (LST, Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen) heeft met ingang van het studiejaar 2021-2022 op relatief eenvoudige wijze een nieuwe leerlijn voor schrijfvaardigheid geïntroduceerd. De aanpak laat zien dat het op eenvoudige wijze mogelijk is om zonder het curriculum te veranderen de schrijfvaardigheid van studenten te versterken en de werkdruk van docenten te verlagen.

Vaardigheidstraining door vakdocenten
Van docenten wordt vaak verwacht dat ze de vaardigheid schriftelijk communiceren aan studenten aanleren, ook wanneer ze een cursus geven die vakinhoudelijk niet met schrijfvaardigheid te maken heeft. Docenten van de bachelor LST zijn echter chemicus of biotechnoloog en geen neerlandicus en ze vinden dan ook vaak dat het niet hun taak is om de rol van schrijfdocent op zich te nemen. Verder bleek dat studenten hierdoor vaak uiteenlopende instructies kregen voor het schrijven van een verslag van experimenteel werk. Studenten gaven aan dat ze het gevoel hadden dat elke docent weer iets anders vraagt op het gebied van schrijfvaardigheid en een verslag op een andere manier beoordeelt.

Een nieuwe leerlijn in een bestaand curriculum
Uit een inventarisatie onder docenten en studenten bleek dat er veel klachten waren over schrijfvaardigheid. In reactie op deze inventarisatie heeft het opleidingsbestuur in samenwerking met een onderwijskundige een nieuwe leerlijn schrijfvaardigheid ontwikkeld. De leerlijn is ontwikkeld met weinig extra inspanningen en zonder het curriculum te veranderen. Allereerst zijn instructies over schriftelijke communicatie uit verschillende vakken naast elkaar gelegd. Zonder dat docenten zich hier bewust van waren, bleken deze nog best wel wat te verschillen. Waar nodig werden de instructies herzien in samenspraak met de vakdocenten. Uiteindelijk is de belangrijkste informatie samengevoegd tot één instructie over eenduidige terminologie en structuur en vastgelegd in een document. Het reeds bestaande vak schrijfvaardigheid (gegeven door professionele schrijfdocenten) werd aangepast en afgestemd op de nieuwe leerlijn, en is gericht op goede schrijfstijl, structuur, argumentatie en bronverwijzing.

Eenduidig instructiedocument
Het instructiedocument voor schriftelijk communiceren bevat universele schrijfinstructies en richtlijnen voor een goede opbouw van een natuurwetenschappelijk onderzoeks- of literatuurverslag. Het document biedt studenten houvast bij het schrijven van een verslag. Bij alle vakken wordt bij schrijfopdrachten nu verwezen naar dit document. Het document wordt momenteel door eerstejaars gebruikt en cohortsgewijs geïmplementeerd. Volgend jaar (2022- 2023) wordt het bij eerste- en tweedejaars vakken gebruikt en het jaar daarop bij alle drie de jaren van de bachelor.

Het mes snijdt aan twee kanten
Zowel docenten als studenten zijn blij met het instructiedocument. Docenten geven aan dat het document hen tijd bespaart bij het becommentariëren van de structuur van een rapport. Bij vragen van studenten kunnen ze nu verwijzen naar het instructiedocument. Studenten hebben daarnaast een document waar ze steeds op terug kunnen grijpen. Hierdoor kunnen ze voortbouwen op hun schrijfvaardigheid en beter worden in het schrijven van teksten. Omdat de schrijfvaardigheid steeds herkenbaar terugkomt tijdens de studie worden ze zich meer bewust van de vaardigheid die ze ontwikkelen.

Voordelen van het schrijfdocument op een rij:

• Het biedt studenten houvast bij het schrijven van een onderzoeks- of literatuurverslag;
• De consistentie in terminologie en structuur zorgt voor meer bewustzijn van de schrijfvaardigheid bij de studenten;
• Het ontlast de werkdruk van docenten omdat ze voor specifieke vragen op het gebied van schrijven kunnen verwijzen naar het instructiedocument;
• Door het bestaande onderwijs te herzien en herstructureren, konden veel good practices uit het bestaande onderwijs worden behouden en konden storende factoren (uiteenlopende instructies, verwarrende terminologie, weinig besef van leerlijn) gesignaleerd en aangepast worden;
• Door de bottom-up benadering voelen docenten zich gehoord en staan zij unaniem achter de nieuwe leerlijn;
• Het instructiedocument kan worden ingezet zonder dat het docenten belast – het ontlast hen zelfs in de rol van schrijfdocent;
• Het instructiedocument biedt studenten naast houvast binnen schrijfvakken ook houvast binnen het schrijven van hun eindscriptie;
• Het document is vrijblijvend om te raadplegen, waardoor studenten die er geen behoefte aan hebben tot niets worden verplicht;
• Indien studenten naast het bestaande document juist nog extra behoefte hebben aan verdieping en ondersteuning, kunnen zij aanvullend verschillende modules op het E-learning Skills Platform volgen. 

Meer weten?
Neem contact op met de opleidingsdirecteur bachelor LST via od-bachelor-lst@lic.leidenuniv.nl

Wanneer er binnen een opleiding meer aandacht voor vaardighedenonderwijs komt, betekent dit vaak dat vaardigheden worden opgenomen in cursussen die gegeven worden door vakdocenten. Die vakdocenten voelen zich niet altijd comfortabel met of capabel genoeg voor de rol van vaardighedendocent. In dat geval kan het Skills Platform een oplossing bieden.  

Op het Skills Platform kunnen studenten oefenen met een breed scala aan vaardigheden. Het platform bestaat uit een reeks skill-modules die onder andere achtergrondinformatie en stappenplannen bevatten, waarmee studenten specifieke vaardigheden kunnen ontwikkelen. Hoe werk je goed samen? Hoe schrijf je een wetenschappelijk artikel? Hoe geef je feedback? Hoe geef je een goede presentatie? Deze en nog veel meer vragen worden beantwoord in de verschillende modules en hoofdstukken op het platform.  

Het platform kan gebruikt worden om bestaand onderwijs aan te vullen met vaardigheden modules. Vaak kan al veel winst worden behaald zonder het bestaande onderwijs te moeten herontwerpen. Links naar het platform laten zich eenvoudig plaatsen in opdrachtbeschrijvingen of handleidingen en bieden studenten zo aanvullende informatie om bij het gewenste proces of eindproduct te komen. Het platform ook gebruikt worden bij het ontwerpen van geheel nieuw onderwijs. Lees meer 

Voordelen: 

• Er zijn skills modules in Brightspace beschikbaar voor een breed scala aan vaardigheden;
• Bruikbaar als verrijking van bestaand vakinhoudelijk onderwijs;
• Vakdocenten worden niet ongewenst in de rol van vaardighedendocent gepositioneerd.

Het Science skills team helpt (vooralsnog uitsluitend opleidingen van de faculteit W&N) met de implementatie van het Science E-learning Skills Platform op maat. Zij geven advies over communicatie richting studenten en helpen docenten bij het implementeren van de juiste modules, passend bij hun vak en/of opdracht.