Stephan Raaijmakers: 'Mens en systeem moeten elkaar beter begrijpen'
Je kunt spraak-assistent Siri vragen naar het weer, maar een écht gesprek zit er nog niet in. Je kunt niet refereren aan iets wat je eerder zei, of vragen waarom het systeem iets zegt. Stephan Raaijmakers, bijzonder hoogleraar vanuit TNO, wil daar iets aan doen.
Raaijmakers: 'De AI van nu is steeds beter in globale taalanalyse: waar een tekst over gaat, of de teneur positief is, of J.K. Rowling een anonieme tekst schreef. Om te zorgen dat AI taal beter kan begrijpen, wil ik taalkunde, cognitie en AI-gereedschap op elkaar afstemmen. De vraag is bijvoorbeeld: hoeveel moet een kunstmatig neuraal netwerk eigenlijk weten van taalkundige structuur om taal te begrijpen? En welke rol spelen aandacht, geheugen en beloningen bij het analyseren van taal?
Begrijpen leidt tot vertrouwen
Als AI-systemen beter leren communiceren, vertrouwen mensen ze ook meer, stelt Raaijmakers. 'Geavanceerde AI-systemen kunnen bijvoorbeeld worden getraind om behandelingen tegen kanker te adviseren. Gebruikers van die systemen, zoals artsen, vertrouwen zo'n systeem pas als het kan uitleggen hoe het tot zijn conclusie komt. Dat is lastig als er onder de motorkap een neuraal netwerk zit met miljoenen parameters. Je wilt uiteindelijk een zinnige dialoog kunnen aangaan met een AI-systeem, en het zelfs mogelijk op andere gedachten brengen.'
Taal leren zoals een kind
Toch kan er al veel moois. TNO, de werkgever van Raaijmakers, implementeerde robot PAL, die met eindeloos geduld en via communicatie in natuurlijke taal kinderen met diabetes leert hoe ze met hun ziekte moeten omgaan. 'Systemen als deze leren taal zoals wij een tweede taal leren, via expliciete instructies en grote hoeveelheden voorgeanalyseerde data. Ik zou uiteindelijk graag AI-systemen taal en dialoog willen aanleren zoals een jong kind dat doet: incrementeel en interactief. Mogelijk leidt dat tot een robuuster taalvermogen bij AI, en ook tot nieuwe inzichten over taalverwerving bij de mens.'
Met colleges en practica hoopt Raaijmakers taalkunde- en informaticastudenten te interesseren voor deze nieuwe manier van taalverwerving bij kunstmatige systemen. 'Zodat het vakgebied vooruit komt. De praktijk is daarbij belangrijk: AI moet je echt dóén om het goed te snappen.'
Tekst: Rianne Lindhout
Foto: Patricia Nauta
