Sterrewacht Leiden is het sterrenkundig instituut van de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden.

De Sterrewacht is opgericht in 1633 en is daarmee het oudste nog operationele universitaire observatorium ter wereld, met een zeer rijke traditie. Het onderzoekinstituut Sterrewacht Leiden voert onderzoek uit van wereldklasse op de volgende gebieden: de grote structuren in het heelal, de oorsprong en de evolutie van sterrenstelsels, de ontdekking en het karakteriseren van exoplaneten, en de vorming van sterren en planeetstelsels. Het instituut telt 35 stafleden, 60 postdoctorale onderzoekers, 100 promovendi, 100 Master's studenten en 30 ondersteunde personeelsleden. Wij bieden een uitmuntend opleidingsprogramma aan op Bachelor's en Master's niveau en een vermaard PhD programma. Binnen de faculteit werkt de Sterrewacht nauw samen met het Leids Instituut voor Onderzoek in de Natuurkunde, het Mathematisch Instituut en het Instituut voor Informatica LIACS.

Wereldklasse

Ons ambitieuze onderzoeksprogramma is gericht op waarnemingen met de krachtigste telescopen op aarde en in de ruimte, op theoretische astrofysische en astrochemische studies, op grootschalige simulaties en op laboratoriumexperimenten die de omstandigheden in de ruimte nabootsen. Ons programma van wereldklasse wordt ondersteund door de ontwikkeling van geavanceerde technologieën voor baanbrekend astronomisch onderzoek en vertaalt zich naar een uitmuntend opleidingsprogramma op Bachelor's en Master's niveau. Wij willen ook het publiek betrekken en enthousiasmeren door de wetenschappelijke, technologische, culturele en educatieve aspecten van de sterrenkunde met hen te delen.  

De fysica van het heelal

Het onderzoek aan de Sterrewacht Leiden spitst zich toe op twee brede thema's: Sterrenstelsels en hun omringende structuren en Exoplaneten en de vorming van sterren en planeten. Ons onderzoek beslaat zowel de fundamentele natuurkunde van de oorsprong en evolutie van de groteschaalstructuren in het universum, als het ontstaan van sterren en hun planeetsystemen. Vragen die wij onderzoeken zijn: wat is de ware aard van donkere materie en donkere energie? en is de aarde de enige leefbare planeet in ons heelal?  

Oude Sterrewacht

De oorsprong van de Sterrewacht Leiden gaat terug tot 1633 toen een waarneemplatform opgericht werd op het dak van het Academiegebouw om het kwadrant van Snellius te huisvesten. Hiermee is de Sterrewacht het oudste, nog steeds operationele universitaire sterrenkundig instituut ter wereld. In 1860 werd een moderne sterrenwacht gebouwd op de voormalige bolwerken van de stad Leiden. Hier bloeide de sterrenkunde. In het begin van de twintigste eeuw boekte de natuurkunde grote voortgang in Leiden met het werk van Lorentz, Kamerlingh Onnes, Zeeman, Ehrenfest en Einstein. In die jaren werd de Sterrewacht geleid door beroemde sterrenkundigen zoals de Sitter, Hertzsprung, en Oort. Grote ontdekkingen uit die tijd zijn o.a. het Einstein-de Sitter heelal als oplossing van de Algemene Relativiteitstheorie, het Hertzsprung-Russell Diagram, de rotatie van de Melkweg zoals gevonden door Oort, en de voorspelling van de 21-cm lijn van waterstof door van de Hulst. In 1928 vond de derde General Assembly van de International Astronomical Union plaats in Leiden, en in 1962 werd het verdrag van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht  (ESO) ondertekend in hetzelfde Academiegebouw waar ooit de Sterrewacht begon. Vier Leidse hoogleraren (Blaauw, Woltjer, van der Laan en de Zeeuw) waren Directeur-Generaal van ESO. In 1974 verhuisde de Sterrewacht naar het Huygens Laboratorium in het Leiden Bio Science Park. Vandaag de dag is de Sterrewacht gehuisvest in het Huygens Laboratorium en in het naburige Oort Gebouw.   [Lees meer over de geschiedenis van de Sterrewacht]

Onderwijs

Sterrewacht Leiden biedt studenten een driejarige Bachelor's programma en diverse tweejarige Master's trajecten. Deze programma's zijn nauw verbonden met ons onderzoeksprogramma zodat de studenten direct profiteren van onze wetenschappelijke activiteiten.  [Lees meer].  

Prijzen

Het astronomische en astrofysische onderzoek aan de Sterrewacht Leiden is in de loop der jaren bekroond met talloze prijzen en onderscheidingen voor individuele wetenschappers en studenten. Voorbeelden hiervan zijn de Kavli Prize for Astrophysics en Albert Einstein World Award of Science voor Ewine van Dishoeck; de Academische Jaarprijs 2012 voor het iSPEX project; verscheidene Spinoza prijzen en KNAW professoraten; Advanced grants van de European Research Council; en international postdoctorale prijzen zoals Hubble fellowships en EU Marie Curie fellowships.