Wetenschappers hebben afgesproken om vanuit 5 principes te werken in hun onderzoek:

1. Eerlijkheid
2. Zorgvuldigheid
3. Transparantie
4. Onafhankelijkheid 
5. Verantwoordelijkheid

Voordat ze deelnemers gaan werven, laten zij hun onderzoeksplan toetsen door de Ethiekcommissie. De commissie bestaat uit onderzoekers die weten wat er allemaal komt kijken bij onderzoek, daarom kunnen zij het plan goed beoordelen. Uiteraard beoordelen zij nooit een plan waar ze zelf bij betrokken zijn.

Hoe toetsen we?

De onderzoekers presenteren hun onderzoeksplan aan de Ethiekcommissie door een vragenlijst in te vullen. De commissie bespreekt dit plan en vraagt soms aan de onderzoekers om het plan bij te stellen.

Waaraan toetsen we?

De Ethiekcommissie baseert de toetsing op gedragscodes die wetenschappers onderling hebben afgesproken.Vooral bij onderzoek met deelnemers (kinderen of volwassenen) is het belangrijk dat de onderzoekers goed op hun belangen letten: wat moeten zij doen voor het onderzoek, past dit bij hun leeftijd, levert het niet te veel stress op, duurt het onderzoek niet te lang? Met dat soort vragen in het achterhoofd kijkt de commissie naar het onderzoeksplan. 

De commissie beoordeelt ook de onderzoeksopzet: kan de onderzoeker een antwoord krijgen op de wetenschappelijke vraag? Gebruiken ze daarvoor de juiste instrumenten, zoals testjes, vragenlijsten of computerspelletjes om de informatie te verzamelen, en hebben ze voldoende deelnemers om een bruikbare uitkomst te krijgen? Dit is belangrijk, omdat je geen kinderen of volwassenen wilt laten deelnemen aan een onderzoek dat uiteindelijk niets oplevert. Voor alle duidelijkheid: het is niet zo dat de commissie een mening heeft over wát er uit het onderzoek moet komen, het gaat er om dat het onderzoek de vraag van de wetenschappers kán beantwoorden. 

Als een onderzoek niet door de universiteit betaald wordt maar door een derde partij, bijvoorbeeld een bedrijf of instelling, dan moet goed afgesproken worden dat de onderzoeker altijd mag rapporteren wat uit het wetenschappelijk onderzoek komt, ook als dit niet in het belang van het bedrijf of instelling zou zijn. Ook dit wordt getoetst door de Ethiekcommissie.

Verder controleert de Ethiekcommissie of de deelnemers goede informatie krijgen, zodat zij kunnen beslissen of ze mee willen doen. Door heel zorgvuldig naar de informatiebrief en de toestemmingsbrief te kijken, waarborgt de Ethiekcommissie dat een volwassene of een ouder in alle vrijheid kan beslissen over de deelname (van hun kind).